Geschiedenis van de migratie
Noorderlicht
...een boek geschreven over de migratie in Europa van de afgelopen 400 jaar. Deze Enzyklopädie Migration in Europa, vom 17. Jahrhundert bis zur Gegenwart behandelt alle migratiestromen die zich sinds de 17e eeuw door Europa bewogen hebben en hun gevolgen. Talloze mensen hebben vanaf de middeleeuwen hun heil elders moeten zoeken. Katholieken, moslims (uit Spanje en de Balkan), joden en protestanten werden gedwongen hun land van herkomst te verlaten en vestigden zich in landen waar hun godsdienst dominant was of in ieder geval getolereerd werd. Na de industriële revolutie vestigden in de loop van de negentiende eeuw grote aantallen migranten zich in de steden, op zoek naar werk. Hierop volgde een discussie over ontworteling, criminaliteit en onderklassevorming, die veel parallellen met het huidige integratiedebat vertoonde. Het tweede kwart van de twintigste eeuw kende weer grote vluchtelingenstromen. Oostenrijk-Hongarije en het Turkse rijk vielen na de eerste wereldoorlog uiteen in nationale staten, waarin minderheden niet welkom waren. En 25 jaar later, aan het einde van de tweede wereldoorlog, was het weer raak, toen naar schatting 9.000.000 miljoen Duitsers uit Oost-Europa verdreven werden. Toen de West-Europese economie in de jaren '60 begon te groeien, kwam vanuit overwegend islamitische landen als Algerije, Bangladesh, Pakistan, Marokko, Tunesië en Turkije de arbeidsmigratie op gang. Ideeën over religieuze en etnische verschillen en daarmee verbonden territoriale identiteiten zijn voortdurend onderwerp van discussie geweest, maar de encyclopedie laat zien dat het idee van etnisch homogene, nationale bevolkingen een mythe is. De manier waarop verschillende Europese landen omgaan met migratie en integratie, is alleen te begrijpen als je die in een historische context plaatst. Migratie en de moeilijkheden die ermee gepaard gaan, zijn geen nieuw fenomeen, maar in de Europese geschiedenis eerder regel dan uitzondering. De ontvangende samenlevingen werden voortdurend geconfronteerd met nieuwkomers en hebben beleid ontwikkeld om hen op te nemen of buiten te sluiten. Veel bijdragen in de encyclopedie laten de effecten zien van de keuzes die de ontvangende samenlevingen maakten, als reactie op de komst van immigranten. De encyclopedie belicht de gevolgen van eenmaal ingeslagen wegen tot in hun uiterste consequenties, maar biedt geen kant en klare oplossingen voor de problemen waarmee immigratie gepaard gaat. Niettemin zouden politici verplicht moeten worden het boek te lezen, alle 1156 bladzijden. ----- Reportage: paniek in je hoofd Mensen met een paniekstoornis worden op onvoorspelbare momenten overvallen door angst. Hoe dat komt, daar is de wetenschap nog niet uit. Psychiater professor Eric Griez van de universiteit van Maastricht denkt dat hij het wel weet, en brengt gezonde mensen op het randje van paniek om dat te bewijzen. Verslaggever Elmar Veerman zocht hem op in zijn laboratorium in Maastricht en nam zelf de proef op de som. ----- Wetenschapsnieuws Gezond bruin water Surfer verklaart alles ----- De geur van astma Een electronische neus kan artsen helpen bij het diagnostiseren van COPD en astma. De adem van longpatiënten ruikt namelijk anders dan die van gezonde mensen. Bij de COPD ('Chronic Obstructive Pulmonary Disease', oftewel chronisch obstructieve longziekte) zijn de longen, vooral door roken, opgerekt en chronisch ontstoken. Bij astmapatiënten ontstaan vanzelf (d.w.z. zonder te roken) ontstekingen in de longen. De ziekten moeten op verschillende manieren behandeld worden, maar zijn voor een arts moeilijk van elkaar te onderscheiden. Klinisch fysioloog Peter Sterk en zijn promovenda Niki Fens ontwikkelen daarom een methode om met een elektronische neus te ruiken of een patiënt astma of COPD heeft. Het apparaat betaat al en is helemaal niet ontwikkeld voor medisch gebruik, maar voor de voedselindustrie en de beveiliging: je kan er bedorven eten en explosieven mee opsporen. Het ding analyseert niet uit welke stoffen een geur is opgebouwd, maar herkent het patroon dat zij samen vormen. De vingerafdruk van de geur, als het ware. Net als een hond moet de Cyranose, zoals de fabrikant het apparaat guitig genoemd heeft, eerst afgericht worden op de geur waarnaar hij moet zoeken. Fens en Sterk lieten het ding daarom snuffelen aan een aantal astma-patiënten en aan een gezonde controlegroep. Die geurpatronen werden opgeslagen in een database. Door de patiëntengeuren te vergelijken met die van de controlegroep, leerde de machine hoe een astma-patiënt ongeveer moet ruiken. Er zijn natuurlijk individuele verschillen tussen patiënten, maar hij zoekt naar de grootste gemene deler. En bij astma werkt dat: in meer dan 95% van de gevallen stelt het apparaat de juiste diagnose. Nu zijn Sterk en Fens bezig de machine te trainen op de opsporing van COPD. Ook dat lijkt goed te lukken. En als het ding ook daarin getraind is volgt het derde, en belangrijkste, deel van het onderzoek: kan de Cyranose het verschil ruiken tussen astma en COPD? Als hij dat kan, is het nog maar een kwestie van tijd voor een ademtest standaard is voor longpatiënten. Onderzoekers in de VS zijn er inmiddels in geslaagd de Cyranose te trainen in het herkennen van longtumoren. Maar de toepassing is niet beperkt tot longziekten. In de toekomst zou het apparaat ook gebruikt kunnen worden voor de diagnose van andere kwalen die de ademgeur beïnvloeden. De adem van diabetes-patiënten ruikt bijvoorbeeld vaak naar aceton. Het is waarschijnlijk dat ook andere (misschien wel alle) metabole ziekten een specifieke ademgeur produceren. Blijkbaar neemt het bloed dat langs de zieke plek stroomt geurstofjes op en geeft die weer af in de longen. Waarschijnlijk kunnen alle ziekten die nu met een bloedtest worden opgespoord in de toekomst met een simpele ademtest worden vastgesteld. Bloed staat immers voortdurend in contact met de longen, dus kunnen alle stofjes in het bloed direct of indirect hun sporen achterlaten in de adem. De tijd is niet ver meer dat je niet alleen bij de politie in een pijpje moet blazen, maar ook bij de dokter. De onderzoekers in het AMC zoeken overigens nog gezonde proefpersonen voor proeven met de elektronische neus, rokers én niet-rokers. Ze kunnen zich aanmelden via elektronischeneus@gmail.com ----- Vandaag het derde deel van een serie standplaats-reportages, BV Ziekenhuis. Vier weken lang staat het Slotervaartziekenhuis in Amsterdam centraal, het eerste algemene ziekenhuis in commerciële handen. Een jaar geleden werd het ziekenhuis gekocht door het investeringsbedrijf Meromi dat het daarmee van een faillisement redde. Maar hoe werkt een commercieel ziekenhuis, en waarin verschilt het van een regulier ziekenhuis? Vandaag deel 3, waarin verslaggever Guido Spring aandacht besteedt aan nieuwe behandelingen zoals therapie onder hypnose. Het laatste deel van dit vierluik volgt volgende week dinsdag.