'Verwarde mensen horen niet in de cel'

Vandaag in Argos op NPO Radio 1 het verhaal van wijkagent Jan Jacobs uit Nijmegen, hij zet zich in voor verwarde mensen en probeert in te grijpen voordat het misgaat.

Sinds de bezuinigingen op de geestelijke gezondheidszorg komen er steeds meer meldingen bij de politie binnen over overlast veroorzaakt door verwarde mensen. Het gaat dan om mensen die overlast veroorzaken op straat, maar ook over mensen die worden gezien als een bedreiging voor zichzelf of voor hun omgeving. Sinds 2011 is dit soort meldingen met 65% gestegen. Deze stijging is het gevolg van het feit dat mensen die vroeger in een inrichting zouden worden opgenomen nu thuiszorg krijgen op last van de regering. Ze krijgen dan een casemanager toegewezen, maar blijven dus thuis wonen.  Hierdoor lopen er steeds meer mensen met ernstige psychische stoornissen op straat. De politie heeft er zijn handen vol aan.

Een jaar geleden maakte de zaak Bart van U. de ernst van deze situatie aan heel Nederland duidelijk. In 2014 vermoordde hij oud-minister Els Borst en ook zijn eigen zus. In de rechtbank verklaarde hij later over de moord op Borst dat een ‘goddelijke opdracht’ hem hiertoe zette. Zijn zus vermoorde hij omdat hij bang was dat zij hem in een psychiatrische inrichting zou stoppen. Bart van U. werd door de rechtbank beoordeeld als ‘volledig ontoerekeningsvatbaar en extreem gevaarlijk’. De angst is nu of er een volgende Bart van U. zal komen. Hoe houd je verwarde mensen die niet in behandeling zijn in de gaten?

In een poging het aantal incidenten met verwarde mensen te verkleinen hebben ze in Nijmegen een jaar geleden de functie ‘wijkagent zorgmijders’ gecreëerd. Dit is de taak van wijkagent Jan Jacobs. Hij probeert mensen die zorg nodig hebben maar dat niet willen toch over te halen hulp te accepteren. In zijn werk komt hij zeer schrijnende leefsituaties tegen.

Als een verward persoon op straat door het lint gaat wordt de politie als eerste gebeld. Verwarde mensen worden dan geregeld door de politie opgevangen doordat de organisaties die eigenlijk bedoeld zijn voor opvang geen plek hebben. Volgens een politieagente uit de uitzending zou hier meer geld voor moeten worden vrijgemaakt, zodat er meer bedden beschikbaar komen. “Deze meneer kost nu ook geld, want de politie is daarmee bezig. Er moet iemand van de politie de hele nacht op het bureau zitten om te zorgen dat deze meneer in goede gezondheid blijft.”

De afgelopen jaren is het beleid juist geweest om het aantal bedden in inrichtingen terug te brengen. En de toelatingseisen om opgenomen te worden zijn ook strenger geworden. Hierdoor worden er in Nijmegen, net als in de rest van het land, dagelijks verwarde mensen opgesloten in een politiecel. Hier gruwelt wijkagent Jacobs van. Verwarde mensen horen niet in de cel vindt Jacobs.

Afgelopen september kondigde de korpschef van Amsterdam aan dat de nationale politie vanaf 1 januari 2017 stopt met de opvang en het vervoer van personen met verward gedrag die geen strafbaar feit hebben gepleegd. Jacobs: “Daar ben ik blij mee want het is ook geen politiewerk om verwarde personen te vervoeren. Wat ik jammer vind is dat hij er niet meteen bij zegt wie het dan wel gaat doen. De oplossing is er niet.”