Stel je voor, na enkele jaren in het buitenland te hebben gewoond besluit je weer terug te willen naar Nederland. Maar dit kan niet: je blijkt geen Nederlander meer te zijn. Het klinkt als een onwaarschijnlijk verhaal. Toch zijn er elk jaar tientallen Nederlanders die dit soort problemen ondervinden bij hun poging terug te keren.
Vandaag in Argos vier casussen van in de bureaucratie verdwaalde Nederlanders:
Het overkwam Carla Brienen: zonder dat ze het wist raakte ze haar Nederlandse nationaliteit kwijt. Om een huis te kunnen kopen op Mauritius, waar ze met haar man en twee kinderen woont, nam ze de Mauritiaanse nationaliteit aan. In de wet is vastgelegd dat je automatisch je Nederlandse paspoort verliest bij het vrijwillig aannemen van een andere nationaliteit.
Brienen was zich hier niet van bewust en doet sindsdien allerlei pogingen om haar Nederlanderschap terug te krijgen. Tot nu toe tevergeefs. Ze mag zich slechts nog met een tijdelijk visum op Nederlandse grond begeven. Dat betekent: niet meer dan 90 dagen per half jaar. Als ze had geweten dat ze door het aannemen van een tweede nationaliteit automatisch haar Nederlandse nationaliteit zou verliezen had ze dit nooit gedaan: “Ik heb een domme fout gemaakt. Ik kan mezelf wel wat aandoen dat ik dat niet even heb opgezocht, dat zou zoveel ellende hebben kunnen besparen.”
Nadat Argos in 2014 aandacht besteedt aan Brienen’s verhaal stelt de Nationale Ombudsman een groot onderzoek in. Uit het rapport 'Verlies Nederlanderschap' dat afgelopen mei uitkwam blijkt dat er meer mensen zoals Brienen zijn. Na een oproep komen er meer dan 500 meldingen binnen van mensen die ongewild hun Nederlandse nationaliteit verloren zijn. Ombudsman Reinier van Zutphen noemt de grote respons verontrustend: “Dat verbaasde me enorm. Ik had geen zicht op de omvang van het probleem.”
Van Zutphen vindt dat er één contactpunt moet komen en dat de overheid actiever moet worden in mensen informeren over een mogelijk verlies van het Nederlanderschap. Ook vindt de Nationale Ombudsman dat het makkelijker moet worden om ingeschreven te staan in de Basisregistratie personen (BRP), want dat is een ander veelvoorkomend probleem voor Nederlanders die (tijdelijk) in het buitenland verblijven: “Wat wij adviseren is dat mensen altijd op een of andere manier geregistreerd moeten kunnen worden. Dat kan nu niet.”
Als je niet in de BRP staat ingeschreven loop je allerlei voorzieningen mis, zoals pensioen, zorgverzekering en AOW.
Daan en Marijke Matthijsse in hun camper.
Dat het moeilijk kan zijn om ingeschreven te blijven weten ook Daan en Marijke Matthijsse uit Apeldoorn. Na hun pensionering besloten ze met een camper door Europa te gaan trekken. Ze zegden hun vaste woonadres op en schreven zich in bij de gemeente met een briefadres bij hun dochter. Om de zoveel tijd komen ze terug naar Nederland om hun kinderen en kleinkinderen te zien.
Dit leek goed te gaan, totdat ze dit jaar werden geïnformeerd door de gemeente dat ze niet meer met alleen een briefadres ingeschreven mogen staan. Ook moeten ze kunnen bewijzen dat ze niet langer dan 8 maanden per jaar buiten Nederland zijn, anders zullen ze uit de BRP worden geschreven, omdat er dan wordt aangenomen dat ze zijn geëmigreerd. Terwijl een ambtenaar van de gemeente hen eerder heeft toegezegd dat er geen termijn verbonden is aan het hebben van enkel een briefadres.
Omdat het stel niet van plan is een vast woonadres in Nederland te nemen kunnen ze nu elk moment hun inschrijving verliezen en daarmee hun recht op tal van voorzieningen. Daan Matthijsse: “We zeiden ook tegen elkaar: dit lijkt Kafka wel. Je doet alles goed. En toch wordt je, ik kan het niet anders zeggen, bijna Nederland uitgezet.”
Nationale ombudsman Reinier van Zutphen zegt in gesprek te willen gaan met minister Koenders en Plasterk over een versoepeling van de regels voor registratie en de manier waarop Nederlanders worden geïnformeerd over de regels bij verblijf in het buitenland.
Luister ook naar deel 1: