In totaal verbleef de inmiddels twintigjarige Mees op zo’n tien plekken, maar nergens kon of wilde hij blijven. Mees heeft autisme en is verslaafd, een combinatie die ertoe leidt dat hij nergens de juiste hulp krijgt. Er is geen plek voor Mees, concluderen onderzoeksjournalisten Irene Houthuijs en Joline Cramer van Argos. Voor hun radio-uitzending spraken ze met Mees, zijn ouders, hulpverleners, advocaat, jeugdreclasseerder, hulpverleners en een hoogleraar jeugdpsychiatrie.

Houthuijs werd door een kennis getipt over het verhaal van Mees, waarna ze in contact kwam met zijn stiefvader. ‘Na een lang telefoongesprek zijn Joline en ik op een koude avond naar het oosten van het land gereisd. Het sneeuwde buiten. In totaal hebben we twee uur met zijn moeder en stiefvader gepraat.’ Cramer: ‘We waren zo gegrepen door hun verhaal dat we daar beduusd vertrokken.’ Mees zat op dat moment vast in een jeugdgevangenis in Nijmegen en zou een week later vrijkomen. Cramer: ‘Het was onzeker waar hij daarna heen zou moeten. Hij heeft in totaal drie keer vastgezeten voor één vergrijp: drugs dealen. Maar hij bleef in de fout gaan tijdens zijn voorwaardelijke straf, door drugs te gebruiken.’

Om diezelfde reden kan Mees ook niet terug naar de plek waar hij begeleid woonde. Bij zijn ouders thuis mag hij eigenlijk niet meer wonen omdat hij met zijn gedrag het gezin volledig ontwricht. Houthuijs: ‘Zijn ouders zijn zeer bewogen. Maar als hij drugs gebruikt kan hij in paniek thuiskomen, door het lint gaan en dingen stukmaken of een ruit inslaan, tot hij door de politie moet worden opgehaald. Met een jonger broertje in huis is het dus niet verantwoord dat hij daar woont, maar in de praktijk is het toch vaak de enige plek waar hij naartoe kan.’ Houthuijs: ‘Inmiddels zijn zij de deskundigen als het om zijn psychische problemen gaat. Terwijl dat in principe de hulpverlening zou moeten zijn.’ Cramer: ‘Zijn moeder zei tegen ons: er moet toch wel iemand zijn die hem kan helpen?’

Volgens een hoogleraar in jeugdpsychiatrie die ze eerder die dag hebben geïnterviewd zijn het juist mensen met multiproblematiek voor wie de minste plek is in de zorg, terwijl zij de meeste hulp nodig hebben. Houthuijs: ‘Hij had recent ergens gelezen dat ongeveer een derde van de mensen met autisme last zou hebben van middelenmisbruik en verslaving. Maar in de verslavingszorg kunnen ze Mees niet helpen omdat hij autistisch is, en in de psychische opvang zeggen ze hetzelfde, maar omgedraaid.’

De oplossing is volgens de onderzoekers maatwerk van de GGZ. Houthuijs: ‘En de toeval en het geluk hebben van een hulpverlener met wie het klikt.’ Op dit moment is Mees met zijn stiefvader in Spanje, in de hoop dat afstand tot alle verleidingen hem helpt. Ondertussen kan worden gezocht naar een geschikte plek voor hem. Cramer: ‘Goed nieuws, zei ik tegen zijn stiefvader. Maar die zei: “Het is helemaal geen goed nieuws. Het is een noodoplossing omdat hij in Nederland nergens terecht kan.”’

De Argos-uitzending 'Geen plek voor Mees' wordt zaterdag 12 mei om 14:00 uitgezonden op NPO Radio 1.