De Politieacademie in Apeldoorn heeft in 2014 geen screening uitgevoerd bij Peter B., een man die zich op dat moment voordeed als forensisch patholoog en arts. Zo lukte het Peter B. om op de academie gastlessen te geven aan aanstaande politieagenten. De man, die zichzelf dr. Bones noemde, wist zich ook naar binnen te kletsen bij de GGD in Arnhem en bij een groot Amerikaans bedrijf dat wordt ingehuurd na fatale vliegrampen.

Een nieuwe Argos-podcast: Dr. Bones

Een man doet zich voor als forensisch patholoog en arts. Hij noemt zichzelf Dr. Bones. Op zijn visitekaartje staat zijn credo: I open corpses to close cases. De man stapelt leugen op leugen en weet zo bij tal van organisaties binnen te komen. Totdat een oplettende collega ziet dat Dr. Bones geen bloeddruk kan meten. De serieleugenaar valt door de mand en wordt veroordeeld voor oplichting.

Hoe kon Peter B. jarenlang zijn omgeving voor de gek houden? In de podcastserie Dr. Bones gaan journalisten Hansje van de Beek en Michelle Salomons op zoek naar antwoorden. Onderweg rezen er nieuwe vragen over leugenachtig gedrag die de makers niet in de podcast behandelen, zoals: hoe betrap je iemand eigenlijk op een leugen? Kunnen we met de technieken van nu met 100 procent zekerheid achterhalen of iemand liegt?

Dr. Bones heeft een lang spoor van leugens achter zich liggen: van internationaal bekroond tennisser en luitenant-kolonel tot meester in de rechten. Maar zijn leugens worden strafbaar als hij zich voor gaat doen als forensisch patholoog. Dat is een beschermd beroep waar je meer dan tien jaar voor moet studeren. Dr. Bones werd desondanks aangenomen bij de Politieacademie. Ook werkte hij samen met het Amerikaanse bedrijf Kenyon. De GGD in Arnhem wilde eveneens met hem aan de slag. In 2019 wordt Peter B. veroordeeld en krijgt hij 21 maanden gevangenisstraf, waarvan zes maanden voorwaardelijk.

Oplichter

Geen van de organisaties die Peter B. hebben aangenomen wil een interview geven, maar uit documenten verkregen via de Wet openbaarheid van bestuur blijkt hoe Peter B. binnen is gekomen. De Politieacademie heeft Peter B. bijvoorbeeld helemaal niet gescreend. Waarom de screening niet is uitgevoerd, weten de werknemers van de Politieacademie zelf ook niet. Dat blijkt uit het interne onderzoek naar Peter B. dat de makers hebben ingezien. De Politieacademie doet, net als de GGD, niet meteen aangifte als men daar vermoedt of weet dat Peter B. een oplichter is. Dat gebeurt pas bijna vijf maanden later. Hierdoor lukt het de man om nog maanden door te werken als zogenaamd forensisch patholoog bij een ander bedrijf.

Transparantie

De podcastmakers hebben de GGD en de Politieacademie verschillende keren om een interview gevraagd, maar telkens werd dit verzoek afgewezen. De GGD schrijft dat de zaak is ‘afgedaan en afgesloten’. Stephan Grimmelikhuijsen herkent deze terughoudendheid bij overheidsorganisaties. Hij doet aan de Universiteit Utrecht onderzoek naar transparantie van overheidsorganisaties: ‘Er is een onterechte angst bij overheidsorganisaties om te praten. Ze zijn bang dat mensen het vertrouwen verliezen in hun organisatie als ze toegeven dat er iets fout is gegaan. Ze willen de controle niet verliezen, en zolang je niks zegt of alleen maar heel strak geregisseerde statements verspreidt, dan gebeurt dat niet.’

Het risico hiervan is dat het vragen oproept, zegt Grimmelikhuijsen, helemaal als een overheidsorganisatie niet goed uitlegt waarom ze niet wil praten. ‘Als publieke organisatie heb je een verantwoordelijkheid om de pers te woord te staan en verantwoording af te leggen. Dat is fundamenteel voor publieke organisaties en één van de fundamenten van onze democratie. Een belangrijk onderdeel daarvan is informatie.’

Uiteindelijk weten podcastmakers Hansje en Michelle toch flink wat informatie te verzamelen. Ze krijgen een dossier vol met relevante gegevens in handen, vinden mensen die willen vertellen over Peter B. en ontrafelen zo uiteindelijk hoe zijn leugens zo uit de hand hebben kunnen lopen.

Luister alle aflevering van de podcast Dr. Bones

Regie & scenario: Hansje van de Beek en Michelle Salomons
Eindredactie: Eric Arends
Productie: Jorinde Hiddema en Sanne van der Peijl
Eindmix: Hens Zimmerman 
Dramaturgisch advies: John Appel
Muziek: Tornado Beat!
Dank aan: Harry Lensink 

Met steun van het Fonds Bijzondere Journalistiek Projecten