Boeken&cetera

Zondag 16 april

'We hebben weer utopisten nodig om Nederland vorm te geven', menen Dirk Sijmons en Jean-Paul Baeten. Ze schrijven hierover in hun boek ‘Hendrik Wijdeveld’, de utopische architect.

Wim Brands spreekt met Dirk Sijmons - Rijksadviseur van het landschap en auteur van Een plan dat werkt, en met de co-auteur van Ontwerp het Onmogelijke en curator van de tentoonstelling over Wijdeveld, Jean-Paul Baeten. Hoe komt het toch dat het in Nederland architectonisch zo'n rommeltje is? Waar vroeger België een schrikbeeld was voor de kwaliteit van de ruimtelijke ordening, vervult het land tegenwoordig bijna een rolmodel.

Nu Nederland steeds meer landschapsbepalende functies verliest, zoals landbouw en veeteelt, moet er opnieuw gekeken worden naar een invulling.
'Nederland is altijd te zeer een democratisch project geweest' meent Sijmons. Daardoor was er te weinig ruimte voor een utopisch architect als Wijdeveld; een man met een totaalplan. Daarbij is in Nederland de visie op ruimtelijke ordening altijd bepaald geweest door economische belangen. Vlak na de Tweede Wereldoorlog was er een overtuiging dat gebouwen invloed hadden op het functioneren van mensen. Nu er niet meer in een maakbare samenleving wordt geloofd, is ook het idee van de maakbaarheid van ons landschap overboord gegooid. Sijmons: 'Wanneer we in de toekomst planologisch gezien slappe knieën behouden, bestaat het natuurlandschap binnenkort alleen nog maar uit kassen.'

'Ontwerp het onmogelijke' was de lijfspreuk van Wijdeveld (1885 - 1987). Hij ontwierp onder andere een landschap van Amsterdam naar Zandvoort. Zijn woonplaats Amsterdam wilde hij ombouwen tot een stedenloze stad, daar waar stad en natuur in elkaar overgaan. In het Gooi wilde hij 1200 kristallen woontorens van 200 meter hoog. Midden in de natuur. En een volkstheater als vervanging van de kathedraal. Daar waar de nieuwe mens geboren zou worden.
Ontwerpen was zijn levensdoel en hij zag het gesamtkunstwerk als ultiem middel om samenhang te creeeren. Hij ontwiep toneeldecors voor Eduard Verkade, want theater was voor hem ook architectuur. Ook was hij opricher van het roemruchte tijdschrift Wendingen. Wijdeveld werd 102.