Vandaag gaat Duitsland naar de stembus. De uitslag zal ook invloed hebben op Europa. Journalist en historicus Hubert Smeets maakt zich zorgen: ‘Als de AfD een grote verkiezingsoverwinning boekt en meer macht gaat krijgen in Duitsland dan het nu heeft, dan is het de vraag of het begrip zelfbeschikkingsrecht in Europa - een woord dat honderd jaar ons bestaan in Europa met verschillende volken en naties heeft bepaald - nog wel gerealiseerd kan worden.’ Otto Fricke, Bondsdaglid namens de liberale FDP, stelt dat de politieke reactie op de opkomst van partijen als de AfD belangrijk is: ‘Het grootste probleem van Duitsland: hoe reageer je op extreemrechts als ze omhooggaan? Zeg je dan: Ik ga niet met jullie in gesprek? Of zeg je: Nee, kijk eens, ik ga met jullie discuteren.’ Volgens Fricke is het van belang om het gesprek aan te blijven gaan. ‘Als je zegt: “Er is helemaal geen probleem” of: “Jullie zijn nazi's, met jullie ga ik niet praten”, dan zeggen de kiezers: ik doe mijn eigen ding.’ Duitslandkenner en journalist Ulrike Nagel vertelt dat journalisten de AfD een paar jaar geleden nog probeerden te negeren, maar dat dat gekentert is. Journalisten lopen wel tegen problemen aan. Ze vertelt hoe journalisten bij persconferenties van de partij zijn ‘overeengekomen om niet meer zoveel vragen te stellen.’ Want: de AfD filmt de journalisten in de zaal en knipt vraag en antwoord zo hoe het de AfD het best uitkomt. ‘Ze gaan met hun eigen waarheid naar de kiezer toe.’ 

Europa worstelt met de vraag hoe te reageren op de nieuwe wereldorde. Frans Timmermans, partijleider van GroenLinks-PvdA, benadrukt het belang van eenheid in Europa. ‘Doen we dat niet, dan staan we op het menu en dan gaan Poetin en Trump met mooie messen Europa verdelen. ‘Zij denken nog in 19e-eeuwse verdeel en heers.’ De Europese leiders kwamen maandag samen. ‘De uitkomst was in ieder geval: we zijn op elkaar aangewezen, dat besef is doorgedrongen’, vertelt Timmermans. Maar hij is ook kritisch: ‘Er werd ook veel te snel en veel te vroeg over troepen gesproken.’ ‘Je gaat toch niet zomaar zonder dat je weet waar je aan begint troepen ergens naartoe sturen?’ Deze week werd er in Nederland gedebatteerd over de vraag hoe steun aan Oekraïne eruit moet zien. Ook over een eventuele vredesmacht. GroenLinks-PvdA wil daar wel over praten, maar alleen als alle coalitiepartijen het daarmee eens zijn, want: ‘Je kan niet Nederlandse mannen en vrouwen naar een levensgevaarlijke situatie sturen zonder dat ze zeker weten dat ze gesteund worden door een zo breed mogelijke afspiegeling van het Nederlandse parlement. Maar zeker door de coalitiepartijen. Een coalitie moet hier eensgezind in staan.’ 

De Belgische viroloog Marc van Ranst schreef het boek Virologica (2025), waarvan de laatste veertig pagina’s volledig zijn gewijd aan de haatberichten die hij ontving. ‘Deze berichten verergerden gedurende de jaren.’ Deze stijgingen vonden voornamelijk plaats door gebeurtenissen in de Verenigde Staten: ‘Een eerste stijging kwam er op het moment dat Twitter werd overgenomen door Elon Musk. Geen enkele vorm van moderatie, dat merkte je onmiddellijk. En dan wanneer Trump de verkiezingen won en dan nog eens nadat hij was geïnaugureerd, dat waren allemaal momenten waarbij het niveau, het volume van die haatberichten, omhooggaat.’ Van Ranst spreekt zich online niet alleen uit over virologie, maar ook bijvoorbeeld over politiek. Dat moet kunnen vindt hij: ‘dit is eigenlijk gewoon de taak van elke visboer, van elke pianostemmer; iedereen hoort dat te doen. Politiek is veel te belangrijk om enkel aan politici over te laten. Ik ben evengoed als eenieder een geïnteresseerde burger.’ Het vertrouwen in de wetenschap staat onder druk. Hoe kan dat worden hersteld? ‘Dat gaat vanzelf. Er is geen linkse en rechtse wetenschap. Dat bestaat niet. Dat is gewoon de wetenschap’, vertelt Van Ranst. ‘Als wetenschapper kan je links of rechts zijn, maar de wetenschap die je bedrijft die is compleet partijloos’, legt hij uit. De handdoek in de ring gooien, dat doet hij niet en dat raadt hij zijn studenten ook niet aan. ‘Je bent ervoor opgeleid, het is gewoon een verantwoordelijkheid. Je wilt toch ook bij artsen geen vaandelvlucht zien? Die zien zieke patiënten; die komen dichter bij patiënten dan een virus in een proefbuisje.’