‘Zonder corona was Europeaan in New York er niet geweest’

In Europeaan in New York vertelt Arnon Grunberg over zijn fascinatie en zijn liefde voor de stad New York en de VS. ‘Deze serie was er nooit geweest zonder corona’ vertelt regisseur Ilja Willems aan de telefoon vanuit New York. Zij en haar man Remco Bikkers, die het camerawerk voor de serie verzorgde, wonen al tien jaar in New York en waren daarom in staat om de serie op deze manier te maken.

‘Wij hadden ons hele jaar al volgeboekt met allerlei projecten en reisdocumentaires, maar die vervielen allemaal. Het idee voor Europeaan in New York is toen vrij spontaan ontstaan, mede omdat dit zo’n belangrijk jaar is voor Amerika. Toen was het: “okay, let’s do it”. Dankzij corona hadden we de tijd om dit te maken.’

‘Het was van tevoren wel spannend in hoeverre mensen wilden meewerken aan het filmen, omdat hier in New York een hele heftige lockdown is geweest in het voorjaar. Mensen zijn erg voorzichtig geworden. Heel lang hebben alle filmproducties stilgelegen en mocht je ook nergens filmen, tenzij je een kleinschalige nieuwscrew was.’

‘Ons voordeel bij Europeaan in New York is geweest dat we voor een groot deel hebben gewerkt met mensen die Arnon kent. Mensen waar hij al 25 jaar mee verbonden is of die hij vaak ziet. Bijna iedereen was bereid om mee te werken, op voorwaarde dat het buiten was en we ons aan de regels hielden. We hielden uiteraard goed afstand en de crew droeg mondkapjes. Ook hebben we voor aanvang allemaal een coronatest gedaan, die negatief was. En verder zijn we eigenlijk alleen maar met z’n drieën geweest. Je houdt afstand van elkaar en je hebt een mondkapje op, dus dat voelde heel safe.’

‘Hier in New York draagt iedereen overal en altijd mondkapjes, binnen én buiten. Mensen willen niet opnieuw zo’n enorm drama als in april. Toen was New York het corona-epicentrum van de Verenigde Staten. Het is vanaf dat moment een soort gemeengoed geworden om altijd een mondkapje te dragen. Iedereen heeft opgesloten gezeten, de sirenes gehoord en alle ellende van dichtbij meegemaakt.'

'De solidariteit was daardoor heel groot. Elke dag om zeven uur ’s avonds werd er uit het raam gehangen en geklapt voor de zorg. Er is hier nooit discussie geweest over het dragen van mondkapjes. Het was gewoon: oké, we doen dit! Een mondkapje opzetten doe je niet voor jezelf, maar voor een ander.’

‘Deze serie is echt tot stand gekomen met dank aan de weergoden. We hadden een heel krap schema en je zal maar een hele dag regen hebben, waardoor je niet kunt draaien. Dan hadden we vast wel iets verzonnen, maar we hadden dus geluk. Bijna alle interviews hebben buiten plaatsgevonden, op straat, in een achtertuin of op een dakterras. Maar dan staan je weer nieuwe uitdagingen te wachten, zoals het geluid. Dat kan je verwachten als je filmt in een stad als New York: sirenes, verkeer, mensen met muziek aan die langsrijden, geschreeuw, een bladblazer. Er bestaat niet zoiets als “een stil hoekje” in New York. Maar dan wachtten we en gingen we even later weer verder met draaien.’

‘Als dat het ergste is, dan stelt het nog steeds niks voor. We hebben heel veel leuke gesprekken kunnen filmen en mooie dingen kunnen laten zien. Je beseft eigenlijk nu pas, na de lockdown van het voorjaar, wat je allemaal wel hebt. Dus dan heb je maar een beetje geluidsoverlast. Ik ben tenminste aan het werk en we zijn mooie dingen aan het maken.’

‘Het straatbeeld van New York is wel veranderd door de coronacrisis. Het hele toerisme ligt op z’n gat, want er mogen geen mensen van buiten Amerika het land in. Er zijn veel winkels, koffietentjes en lunchrooms definitief dicht. En heel veel kantoren zijn gesloten voor de rest van het jaar, omdat iedereen thuis werkt. Dus Midtown, waar alle grote kantoren zitten, is helemaal uitgestorven. Normaal heb je daar een hele levendige “lunchcultuur”, met allemaal foodtrucks en tentjes, maar dat ligt allemaal stil.'

‘En de grootste visuele verandering, naast alle dichtgetimmerde winkels, is hoe creatief de overgebleven restaurants met de crisis omgaan. Die mochten nog niemand binnen hebben, je kon alleen buiten eten. Maar de meeste restaurants hebben geen terras, want de ruimte is beperkt in New York. De stad heeft toen bedacht om parkeerplaatsen op te offeren, zodat restaurants daar terrassen konden opbouwen. Gewoon langs de kant van de weg. Er is een hele cultuur ontstaan met zelf getimmerde afdakjes, mooie decors met planten, tapijten en mooie zithoekjes. Dus de zijkanten van de straat zijn ineens heel gezellig. Het is net een soort Parijs geworden. Normaal zitten New Yorkers het liefst binnen in de airco, maar de hele zomer heeft iedereen lekker buiten gezeten. Nu hebben ze net besloten dat ze dit permanent gaan toestaan. De hele winter door kan je buiten zitten, ik ben heel benieuwd hoe dat eruit gaat zien.’