In november 2011 waarschuwde De Nederlandse Bank (DNB) dat Nederlandse huishoudens met 128% van het Bruto Binnenlands Product vrijwel de hoogste schuldpositie ter wereld hebben. Binnen de eurozone zijn wij de absolute koploper en binnen de EU staan alleen de Deense huishoudens gemiddeld dieper in het rood. In de onderstaande figuur heeft DNB voor verschillende landen de schuld van overheid en huishoudens tegen elkaar afgezet. Opmerkelijk is dat de Europese landen met de hoogste overheidsschuld, Italië en Griekenland, juist relatief bescheiden particuliere schulden hebben.
Nederland klopt zich graag op de borst om zijn relatief lage staatsschuld. Maar als gekeken wordt naar de schuldpositie van Nederlandse huishoudens blijken wij juist de schuldkoploper van de eurozone te zijn.
De reden voor de hoge schuldpositie van Nederlandse huishoudens: onze torenhoge hypotheken. Nergens in de eurozone kon er zoveel geleend worden om een huis te kopen en dat heeft geleid tot een hypotheekschuldenberg van meer dan 650 miljard euro. Volgens DNB is dit veel te veel: deze hoge schuld 'maakt huishoudens en banken kwetsbaar’. En nu de Nederlandse huizenmarkt op slot zit en de huizenprijzen dalen, worden de financiële risico’s alleen maar groter.
De hoge hypotheekschuld in Nederland is direct terug te voeren tot de riante mogelijkheden voor hypotheekrenteaftrek, die huishoudens heeft aangezet tot maximaal lenen en minimaal aflossen. Inmiddels is er een groeiend draagvlak voor een hervorming van huizenmarkt en renteaftrek. Onlangs presenteerden 22 topeconomen een doortimmerd plan hiervoor.
Overigens springt ook in het buitenland onze kwetsbare schuldpositie steeds meer in het oog. De gezaghebbende Wall Street Journal kopte onheilspellend: ‘Mortgage Burden Looms Over Dutch’. We zijn gewaarschuwd.