Phil Gibbard (1949) is een Britse geoloog en professor aan de Universiteit van Cambridge. Hij reist de wereld over voor zijn onderzoeken en maakt daarnaast deel uit van een werkgroep die zich bezighoudt met de vraag of het Antropoceen daadwerkelijk is aangebroken.

Gibbard weet alles over de afgelopen 2,58 miljoen jaar. Binnen de geologie geldt hij als expert in ijstijden. In zijn boek The Ice Age (2005) focust hij op de klimaatveranderingen tussen ijstijden en warmere tussenperiodes, en de gevolgen hiervan op de natuur. Hiervoor onderzocht hij aan de Universiteit van Cambridge de veranderingen van het Britse landschap in de afgelopen 500.000 jaar. In 1999 beloont de Geological Community hem met de Lyell Fund prize voor zijn excellente onderzoek. Ook ontvangt hij tien jaar later van de Universiteit in Helsinki een eredoctoraat. 

Meer bij deze aflevering

antropoceen

Gibbard neemt vaak een kritische houding aan. Zo is hij het niet eens met de heersende opvatting dat het Pleistoceen, het geologische tijdvak vóór het huidige Holoceen, twaalfduizend jaar geleden stopte. Volgens Gibbard is het Holoceen slechts een warme tussenperiode binnen het Pleistoceen, waar we nu dus nog steeds in leven. Want hoe kun je als mens een nieuw geologisch tijdperk inluiden waar je middenin zit? Deze vraag geldt ook voor de recente inluiding van het Antropoceen, ookwel het tijdperk van de mens genoemd.

Dit tijdperk begon volgens de Nederlandse wetenschapper Paul Crutzen halverwege de twintigste eeuw, toen de mens de geologische processen op de aarde steeds meer ging beïnvloeden. Steeds vaker zijn ‘technofossielen’ zoals plastic, beton en aluminium terug te vinden in aardlagen. Om heel precies te zijn begon het Antropoceen volgens veel onderzoekers op 16 juli 1945, toen de eerste atoombom door Amerika tot ontploffing werd gebracht – een symbolisch moment voor de mensheid. Resten daarvan zijn te vinden in ijslagen op de Noordpool. Bewijs genoeg dus, zeggen wetenschappers. 

culturele term

In 2009 wordt een werkgroep van 35 man, Gibbard inbegrepen, ingesteld om uit te zoeken of het Antropoceen daadwerkelijk is aangebroken. Want terwijl het ook voor Gibbard vaststaat dat menselijke activiteit steeds meer invloed heeft op de aarde, is het volgens hem niet nodig om daar een nieuwe, formele geologische term aan te koppelen: ‘Wat wij in twijfel trekken is de filosofie erachter en het nut. Het is alsof je een sleutel hebt die je nergens voor kunt gebruiken.’

Het is volgens Gibbard een politieke term – zo gebruiken milieuactivisten de term om hun pleidooi voor vermindering van de CO2-uitstoot kracht bij te zetten. En dat is geen terrein voor geologen: die moeten zich vooral bezighouden met wetenschap. Geologie gaat over stenen, dit gaat over mensen. Hans de Wetering schrijft in dit artikel in de VPRO Gids meer over deze werkgroep.

Kijk hieronder een video waarin Phil Gibbard op een symposium in het Geologisch Museum in Kopenhagen over het Antropoceen spreekt (september 2016):