Wie worden er beter van alle technologie die we gebruiken? De gebruikers of de bedrijven die deze techniek leveren? Met de opkomst van big data ligt onze privacy onder vuur.

Om onze gezondheid beter te monitoren zijn er veel gegevens nodig. Die grote stapel gegevens kan ook voor iets anders ingezet worden. Bij grenscontroles wordt big data ingezet om ons in de gaten te houden. Gegevens die we over onszelf genereren in sociale media worden door adverteerders en andere bedrijven gebruikt. Worden wij nu beter van technologie of zijn het overheden en bedrijven die profiteren?

Fragmenten

1. 'Big data is watching you'
2. Ben je voor 'team human'?
3. Iedereen is onderwerp van controle

FRAGMENT 1: 'Big data is watching you'

Data-wetenschapper Brian Dalessandro vertelt over big data. Overal waar we gaan laten we digitale sporen na. Door die sporen te verzamelen en te analyseren, kunnen bedrijven veel geld verdienen omdat ze aan de hand van deze gegevens gedrag kunnen voorspellen en zo persoonsgerichte reclame kunnen versturen. Sommige big data-analyses zijn zo goed dat reclamebureaus eerder weten dat iemand zwanger is dan de persoon in kwestie. 

Dit fragment komt uit de aflevering Uw persoonlijke data zijn goud waard. Deze aflevering gaat over big data. Overal en altijd wordt informatie over ons verzameld. Aan de hand van deze informatie kan ons gedrag worden voorspeld. De vraag wie er beschikking mag hebben over deze data staat hierin centraal. 

FRAGMENT 2: Ben je voor 'team human'?

Mediatheoreticus Douglas Rushkoff bespreekt zijn angst voor het moment dat computers slimmer zijn dan mensen. Informatie wordt zo complex dat enkel computers het nog begrijpen en hierdoor het menselijk gedrag kunnen voorspellen. Rushkoff vindt dat informatie, en dus technologie, ondergeschikt moeten zijn aan de mens. Hij stelt dan ook vol overgave dat hij deel uitmaakt van team human in tegenstelling tot sommige vrienden uit Silicon Valley.

Dit fragment komt uit de aflevering Herovering van het nu. In deze Tegenlicht Lab vertelt Rushkoff over de always on-samenleving: een samenleving waarin het mogelijk is om op meerdere plekken tegelijkertijd te zijn. Wat is het 'hier-en-nu'? Het scherm of de plek waar waar je bent? Ook stelt hij de vraag wie mag beschikken over de data die wij met zijn allen creëren.

FRAGMENT 3: Iedereen is onderwerp van controle

In de nabije toekomst zijn mensen voordat ze op de luchthaven geland zijn, al gecontroleerd en ingedeeld in een bepaalde risicogroep. Zo wordt er minder aandacht besteed aan de mensen die geen risico vormen en meer aandacht besteed aan de risicogroepen. Om dit mogelijk te maken moet er enorm veel informatie worden verzameld. Huub Dijstelbloem vertelt dat doordat de technologie de mogelijkheid biedt om iedereen te controleren, iedereen ook onderwerp van controle wordt. Max Snijder laat verschillende poortjes zien die werken met gezichtsherkenning.

Dit fragment komt uit de aflevering Het veiligheidscomplex. In deze aflevering staat de miljardenindustrie achter veiligheid centraal. Door technologische ontwikkelingen wordt de mogelijkheid om preventief te beveiligen steeds groter. Ontstaat er een wereld die wordt ingedeeld in mensen die zich wel vrij over deze planeet mogen bewegen en mensen die dat niet mogen?

Opdrachten

De fragmenten kunnen in de klas behandeld worden met de volgende opdrachten.

Discussie
1. Door het collectieve brein van big data kunnen we meer dan individueel
2. Doordat iedereen in de gaten gehouden wordt, is de samenleving veiliger
3. Commerciële bedrijven moeten duidelijker beschrijven wat ze met jouw persoonlijke data doen
4. Personen laten controleren door computers geeft een groter risico op verstrekkende fouten

Essay
Schrijf een essay dat begint met de volgende zin:
"Privacy is een achterhaald begrip in deze informatiesamenleving, want..."

Met zoveel bedrijven en overheden die gegevens over personen bijhouden, wordt privacy steeds meer een uitgehold begrip. Is het niet beter om de feiten onder ogen te zien en te stoppen met vechten voor privacy? In dit essay beschrijft de studenten de voordelen van het opgeven van privacy, de veilige samenleving die dit oplevert en de commerciële mogelijkheden die erdoor geboden worden. Met deze opdracht worden studenten geprikkeld om argumenten te verzamelen die niet direct zijn terug te vinden in de fragmenten of de bijbehorende afleveringen.

Praktijk
De studenten vormen koppels. De koppels zoeken van elkaar aan de hand van openbare digitale profielen en sites zoveel mogelijk informatie op. De gevonden gegevens worden gecombineerd in een profiel van de ander. Maak vantevoren goede afspraken wat met de resultaten gedaan wordt en maak deze in elk geval niet openbaar. Geef studenten voldoende mogelijkheid om niet aan deze opdracht mee te doen. Door deze opdracht wordt de student geconfronteerd met wat er over hem of haar online is te vinden wanneer beschikbare informatie gecombineerd wordt in één overzicht.

afleveringen in deze les