De derde Wintergast van 2021 is schrijver Colson Whitehead (1969). Een bewerkte versie van het gesprek – vanwege beeldrechten zonder de fragmenten – is nu beschikbaar op NPO Start. Hieronder lees je meer over Whitehead en vind je beschrijvingen van de fragmenten.

Colson Whitehead (1969) is de eerste schrijver die de Pulitzerprijs won voor twee opeenvolgende boeken. In 2017 voor The Underground Railroad (2016), over een jonge vrouw op haar vlucht voor de slavernij, en opnieuw in 2020 voor The Nickel Boys (2019), een roman over twee tieners op een tuchtschool in Florida in het tijdperk van de Jim Crow-rassenwetten in het Zuiden van Amerika.

Dit jaar verscheen Harlem Shuffle (2021), een literaire misdaadroman die zich afspeelt in Whiteheads geboortestad New York. In zijn Wintergastenavond neemt Colson Whitehead ons mee naar de huiskamer uit zijn jeugd met een aflevering van The Twilight Zone (1959), en zien we een David Bowie die opeens de uitspraak van zijn naam vergeten lijkt te zijn. En Whitehead vertelt, aan de hand van een stukje uit Dawn of the Dead (1978), waarom elke tijd de monsters krijgt die ze verdient.

Colson Whitehead groeide op in een gezin van succesvolle ondernemers in New York en studeerde literatuur aan de prestigieuze universiteit Harvard. Na een kortstondige carrière als onder meer televisierecensent bij de wekelijkse New Yorkse krant The Village Voice debuteerde Whitehead in 1999 met de roman The Intuitionist. Het boek maakte meteen grote indruk.

Whitehead werd wereldberoemd met The Underground Railroad uit 2016, dat dit jaar verfilmd werd door Oscarwinnaar Barry Jenkins voor een tiendelige serie op Amazon Prime.

Maar Whitehead schreef ook boeken over poker (The Noble Hustle: Poker, Beef Jerky & Death, 2014), een boek over een puberende geek in een chique vakantieplaats op Long Island (Sag Harbor, 2009) en een zombieroman (Zone One, 2011) over een mysterieus virus in een post-apocalyptisch Lower Manhattan. Een boek dat in tijden van covid opeens weer veel gelezen werd.

Janine Abbring spreekt Colson Whitehead in New York.
1. Downtown 81

Downtown 81 is een Amerikaanse film uit 2000, gemaakt met materiaal dat geschoten werd in Manhattan in 1980 en 1981. De film is geregisseerd door Edo Bertoglio en de hoofdrol is weggelegd voor kunstenaar Jean-Michael Basquiat. In het fragment dat Colson Whitehead meeneemt, zien we Basquait door verloederde straten lopen met een groot schilderij. In een voice over vertelt hij: ‘Als je iets lelijks wilt zien, hoef je hier nooit ver te zoeken. Maar als je iets mooist wilt vinden, dan is dat ook niet te moeilijk. In deze stad is alles mogelijk. Je moet groots denken om te overleven. Het kan een jungle zijn. Het kan ook een paradijs zijn. En soms kun je het verschil niet zien.’

2. Dawn of the Dead

Dawn of the Dead (1978) is een horrorfilm van George A. Romero, waarin zombies als een plaag over Amerika heen trekken. Een aantal overlevers heeft zichzelf in een winkelcentrum opgesloten, terwijl buiten de paniek losbreekt. Whitehead laat een dialoog zien tussen twee personages, die speculeren over de herkomst van de zombies. Een van hen vertelt: ‘Mijn opa was een priester in Trinidad. Hij zei vroeger: “Als er geen plek meer is in de hel, dan lopen de doden op Aarde rond.'”

3. Newsnight

De clip die Whitehead meeneemt uit het actualiteitenprogramma Newsnight, is een interview van Jeremy Paxman met David Bowie uit 1999. De wereldberoemde artiest wisselt met Paxman van gedachten over hoe zichzelf continu heruitvindt, wisselende persona’s en stijlen in zijn werk. Daarnaast is er wat onduidelijkheid over hoe je nu eigenlijk ‘Bowie’ uitspreekt.

4. Rififi

Rififi (1955) een Franse misdaadfilm van Jules Dassin, over een nagenoeg perfecte juwelenroof - die natuurlijk foutgaat. Whitehead heeft een fragment meegenomen uit een scѐne die bijna dertig minuten duurt en dat grotendeels in stilte. In de clip zie je dan ook hoe de overvallers hun beste doen om geen enkel geluid te maken: ze doen hun schoenen uit, stoppen een sok over een hamer en vangen met een paraplu het puin op dat ze veroorzaken terwijl ze door een plafond beitelen.    

5. The Twilight Zone - Time Enough at Last

In deze aflevering van scifi-serie The Twilight Zone maakt de kijker kennis met Henry Bemis, een boekenliefhebber die per ongeluk de enige overlevende is van de apocalyps. In dit fragment loopt hij door de ruïnes van een bibliotheek. Tot zijn verrassing zijn nagenoeg alle boeken nog intact en hij bloeit op van het vooruitzicht nog vele jaren te kunnen lezen. Tot hij, bij het oppakken van het eerste boek, struikelt en zijn leesbril onherstelbaar beschadigt. Nu is hij gedoemd tot een eenzaam leven tussen werken waarvan hij nooit zal kunnen genieten.

6. The Underground Railroad

The Underground Railroad is de seriebewerking van de gelijknamige roman van Whitehead. De titel verwijst naar een bestaand netwerk van abolitionisten in het Amerika van de 19e eeuw, wiens het doel het was tot slaafgemaakten te bevrijden, door middel van geheime routes en schuilplaatsen. In het werk van Whitehead is deze underground railroad letterlijk gemaakt, met machinisten, conducteurs en sporen die door ondergrondse tunnels lopen. Cora (Thuso Mbedu) en Caesar (Aaron Pierre) pogen via de railroad hun vrijheid te bewerkstelligen.