Wanneer een vreemdeling geen verblijfsrecht (meer) heeft, dient hij Nederland te verlaten. Ingezet wordt op vrijwillig vertrek, eventueel met ondersteuning. Pas wanneer er geen medewerking verleend wordt aan het vertrek en er geen alternatieven voor bewaring mogelijk zijn, kan vreemdelingenbewaring worden opgelegd. Vreemdelingenbewaring is dus een weg die niet ingeslagen hoeft te worden wanneer een vreemdeling vrijwillig meewerkt aan vertrek. Omdat vreemdelingen op bestuursrechtelijke grond in bewaring worden gesteld, wordt hen zoveel mogelijk bewegingsvrijheid en autonomie verleend. Om de gezondheid en veiligheid van onze ingeslotenen en het personeel te waarborgen is het gelet op de huidige coronamaatregelen helaas niet altijd mogelijk om de reguliere bewegingsvrijheid en autonomie te kunnen verlenen. Het naleven van de coronamaatregelen heeft er evenwel voor gezorgd dat wij vanaf het begin van de pandemie bijna geen besmettingen hebben gekend.

Binnen de vreemdelingenbewaring wordt bij incidenten de-escalerend opgetreden. Iemand wordt aangesproken, er wordt bemiddeld en gezocht naar een oplossing. Wanneer de veiligheid van ingeslotenen of personeel in het geding is kan een time-out worden gegeven. Wanneer dit ook geen soelaas biedt, gaat de directie in gesprek met de ingeslotene, er wordt bemiddeld, gewaarschuwd of een straf- of ordemaatregel opgelegd. In het meest ingrijpende geval is dat een afzonderings- of disciplinaire maatregel. De directie moet immers in kunnen grijpen om de ingeslotene in kwestie apart te houden van mede ingeslotenen alsook personeel om zo de rust, orde en veiligheid voor iedereen te kunnen waarborgen.

De directeur van de inrichting zal waar mogelijk eerst kiezen voor een waarschuwing of voor een minder ingrijpende maatregel. Dat kan zijn dat een persoon niet mag meedoen aan bepaalde activiteiten of een geldboete krijgt. Echter, als dit niet werkt of als de situatie dermate ernstig is en mede-ingeslotenen en personeel beschermd moeten worden dan vindt afzondering plaats. Dat kan op de afdeling zijn, in de eigen kamer, in een kamer op de extra zorg afdeling met camera, op een kamer op de beheersafdeling of in een speciale afzonderingskamer. Afzondering is altijd een persoonsgerichte maatregel (maatwerk) waar een reden aan ten grondslag ligt. De afzonderingsmaatregel kent een maximale duur van twee weken, maar inzet van het personeel is om de persoon zo snel mogelijk weer op de afdeling te krijgen, tenzij de veiligheid of gezondheid dat niet toelaat.

Ingeslotenen in vreemdelingenbewaring kunnen niet één-op-één vergeleken worden met patiënten binnen de GGZ, omdat aan hen geen gedwongen zorgmaatregel is opgelegd. De uitgangspunten van de verplichte GGZ zijn daarom niet onverkort toepasbaar binnen de vreemdelingenbewaring. Elke ingeslotene wordt bij binnenkomst in het detentiecentrum onderworpen aan een individuele medische check. Mochten er indicaties zijn dat een ingeslotene kampt met psychische problemen, wordt daar adequate hulp voor ingeschakeld. Daarbinnen valt ook een eventuele overplaatsing naar het Centrum voor Transculturele Psychiatrie Veldzicht. Indien een afzondering als ordemaatregel wordt opgelegd wordt altijd het advies van een gedragsdeskundige gevraagd en meegewogen. Naast frequente checks door medisch personeel kan de ingeslotene ook altijd een consult met een arts aanvragen.

Reactie NVvP

In reactie op het recent verschenen rapport van het Meldpunt Vreemdelingendetentie, laat de Nederlandse Vereniging van psychiatrie weten:

‘In de afdeling Transculturele psychiatrie van de NVvP zijn vergelijkbare verhalen bekend als in het rapport worden beschreven van mensen die bij psychische problemen en zelfs suicidaliteit in isolatie werden geplaatst zonder (of minimaal) psychisch begeleid te worden. Dit horen psychiaters achteraf als mensen in behandeling komen die in vreemdelingenbewaring hebben gezeten.’

‘De afd. transculturele psychiatrie van de NVvP uit n.a.v. dit rapport opnieuw haar zorg over het in isolatie plaatsen van mensen in vreemdelingendetentie als zij blijk geven van psychische klachten en/of suïcidaliteit. De NVvP roept de beoogd Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Eric van der Burg en de beoogd Minister van Justitie en Veiligheid Dilan Yesilgöz op met isolatie van vreemdelingen te stoppen en voor zover het bij hoge uitzondering nog wordt ingezet te zorgen voor deskundige begeleiding door een psychiater. Daarnaast roept de NVvP de IGJ en het ministerie van VWS op om deze praktijk te toetsen.’