Argos
Opvang Joegoslavische vluchtelingen
Terughoudende opstelling regering traineert opvang Joegoslavische vluchtelingen in gastgezinnen.
Argos over de rol van Nederland bij de opvang van Joegoslavische vluchtelingen en over de ontwikkeling van het Nederlandse vluchtelingenbeleid.
In het programma uit Jan-Nico Scholten, voorzitter van de Vereniging Vluchtelingenwerk Nederland, scherpe kritiek op het regeringsbeleid ten aanzien van de opvang van Joegoslavische vluchtelingen in Nederland. Hij zet zich af tegen het argument van de regering dat Nederland niet meer ex-Joegoslaven kan opnemen omdat de opvangcentra vol zitten. "Het verhaal van de Nederlandse regering 'we kunnen niet meer' moet ik van alle kanten afwijzen", aldus Scholten.
Volgens Scholten is er een goed alternatief: de opvang in gastgezinnen. Op dit moment zijn er al 1100 gastgezinnen door Vluchtelingenwerk geselecteerd. Zij staan klaar om vluchtelingen op te nemen. Scholten: "Als je meer mensen uit Joegoslavië opneemt, en de mensen zegt 'u kunt alleen maar naar Nederland komen wanneer u ook enige tijd in een gastgezin zit', dan denk ik dat veel mensen op hun knieën daar naartoe zouden willen kruipen."
Scholten meent dat de terughoudende houding van de Nederlandse regering wordt ingegeven door de vrees dat te veel Joegoslavische vluchtelingen naar Nederland komen. De passieve houding van Nederland vindt Scholten een "ondraaglijke situatie". Het verwijzen naar de passiviteit van andere landen, zoals de Nederlandse regering doet, bestempelt de voorzitter van de Vereniging Vluchtelingenwerk als "een akelig standpunt".
Verder in het programma: professor R. Fernhout, hoogleraar Europees Migratierecht aan de universiteit van Nijmegen, over de manier waarop Nederland tot nu toe met de Joegoslavische vluchtelingencrisis is omgegaan. Fernhout gaat ook in op de verscherping van het West-Europese asielbeleid die aanstaande maandag en dinsdag (30-11/1-12) in Londen op een vergadering van de Migratie-ministers van de EG op de agenda staat. De plannen komen er volgens de Nijmeegse hoogleraar op neer dat vluchtelingen van buiten Europa steeds minder kans krijgen om in het welvarende West-Europa asiel aan te vragen.
Inleidende teksten:
TEKST 1.
Minister D'Ancona van WVC klopte zichzelf nog maar weer eens op de borst. De Nederlandse regering kan redelijk tevreden zijn over haar bijdrage aan de opvang van vluchtelingen uit het voormalige Joegoslavië. Toch is er ook steeds meer kritiek te horen op de wat formele, niet al te royale opstelling van het kabinet. De crisis in Joegoslavië heeft dan ook dramatische vormen aangenomen. Alleen al in Bosnie en Kroatie houden zich op dit moment bijna anderhalf miljoen vluchtelingen op. De berichten uit de concentratiekampen over martelingen, verkrachtingen en executies overtreffen elkaar steeds weer in gruwelijkheid. En de vluchtelingen die in principe wel weg zouden kunnen zitten vast in primitieve kampen. Gewoon omdat ze nergens naar toe kunnen. Behalve Duitsland, voeren de meeste andere Europese landen een zeer terughoudend beleid bij het opnemen van vluchtelingen. Afgelopen week sloegen zowel het Rode Kruis als de Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties opnieuw groot alarm: in sommige kampen zijn besmettelijke ziektes uitgebroken en voor veel vluchtelingen dreigt de hongerdood. Maar Nederland doet meer dan andere landen, zegt minister D'Ancona, dus dat zit wel goed.
Goedemiddag, deze aflevering van Argos gaat over de rol van Nederland bij de opvang van Joegoslavische vluchtelingen en meer in het algemeen over het Nederlandse vluchtelingenbeleid. Kan Nederland werkelijk zo tevreden zijn.
Nederland nam tot afgelopen zomer alleen maar vluchtelingen uit het voormalige Joegoslavië op, wanneer die zich spontaan aan de Nederlandse grens meldden. Vluchtelingen ophalen uit het oorlogsgebied zoals Duitsland op grote schaal deed, gebeurde niet. Dat veranderde pas toen de publieke opinie, door de schokkende beelden van concentratiekampen in Bosnië wakker geschud, daarop aandrong. Uiteindelijk werden er een kleine drieduizend uitgenodigd. Tegelijkerijd wierp Den Haag een dam op voor Joegoslavische vluchtelingen die via enkele kleine chartermaatschappijen op het Zuid-Limburgse vliegveld Beek arriveerden. Door een visumplicht in te stellen voor alle ex-Joegoslaven werd deze vluchtroute afgesneden.
Een effectief middel, vertelt professor Fernhout, hoogleraar Europees migratierecht aan de Universiteit van Nijmegen. De vluchtelingen bleven weg.
TEKST 2.
Ook met het uitnodigen van Joegoslavische vluchtelingen naar Nederland was het na de eerste drieduizend afgelopen. Nederland schakelde over op een andere strategie, zo vertelde staatsecretaris Kosto van justitie eind september tijdens een lezing in de Rode Hoed.
TEKST 3.
Klinkt goed. Toch voor alle zekerheid maar even gebeld met het ministerie waar ze het weten kunnen, Ontwikkelingssamenwerking. En zoals zo vaak blijkt het een kwestie van interpretatie: luistert u naar de woordvoerder van het ministerie en het verschil tussen adoptie en adoptie.
TEKST 4.
De Nederlandse hulp voor het vluchtelingenkamp bij de Kroatische stad Djakovo, dichtbij de grens met Bosnië, bestaat hoofdzakelijk uit een honderdtal kleine noodwoningen. Die worden daar op dit moment neergezet door een bedrijf uit Wijchen in de buurt van Nijmegen, in opdracht van het Nederlandse Rode Kruis en betaald door de Nederlandse regering. Directeur Stevens van het Wijchense bedrijf kwam vorige week terug van een bezoek aan het vluchtelingenkamp. Zijn vrouw reisde met hem mee. Het kamp heeft een diepe indruk op haar gemaakt.
TEKST 5.
De Nederlandse regering zou veel meer moeten doen, vindt Stevens, want de behoefte aan hulp is in het kamp nog steeds heel groot.
Bijvoorbeeld aan opvang voor de demente bejaarden in het kamp.
TEKST 6.
Voor de Bosnische vluchtelingen die afgelopen zomer wel naar Nederland mochten komen, was de Nederlandse gastvrijheid niet onbeperkt. De Nederlandse regering riep voor hen een speciale vluchtelingenstatus in het leven, de 'ontheemden'-status. Ze vallen buiten de normale asielprocedure, vertelt de Nijmeegse hoogleraar Fernhout. Hun positie is daardoor erg onzeker.
TEKST 7.
Het echtpaar Lisselotte en Peter de Reus in Ermelo hadden niet zoveel tijd nodig. Waarom doet Nederland niets, vroegen ze zich af, bij het zien van de televisiebeelden. En opeens was het daar. Of er Nederlanders waren die nog een kamertje over hadden. Van hun eigen drie kinderen was de oudste net het huis uit; één kamer was dus vrij.
Begin september krijgen ze een vader met z'n zoontje. Mile en Dragan, Mile een Servische Kroaat die deserteert als de Serven alle jonge mannen mobiliseren. Mile vlucht met zijn zoontje via Duitsland naar Nederland.
Zijn andere zoon, het tweelingbroertje van Dragan vlucht met een oom naar Frankrijk. Volgens de laatste berichten zitten zij nu ergens in Hongarije, want Frankrijk weigert ze op te nemen.
Vader en moeder de Reus nemen plaats in de donkerbruine leren bank. Tussen hen in, Dragan, de jongste telg van de familie. Het gesprek begint met een typisch Hollands onderwerp. Het eten.
TEKST 8. live.
U luistert nog steeds naar de VPRO, het programma ARGOS.
Vanmiddag over de opvang van Joegoslavische vluchtelingen in Nederland. Doet Nederland genoeg? De Nederlandse regering vind van wel. Maar in de kampen in Bosnië en Kroatië wachten nog duizenden vluchtelingen onder zeer slechte omstandigheden tot een West-Europees bereid is om ze op te nemen.
Het Rode Kruis deed vorige week, een voor die organisatie ongekend scherp geformuleerde oproep aan de leden van de Tweede Kamer om meer druk uit te oefenen op de regering. De Nederlandse regering moet haar verantwoordelijkheid nemen en meer doen om het leed van de 2,7 miljoen Joegoslavische vluchtelingen te verzachten. De Nederlandse regering verschuilt zich teveel achter een formele opstelling, zo vindt het Rode Kruis. Luistert U naar het hoofd internationale zaken van het Rode Kruis, Jaap Timmer.
TEKST 9.
Om op zijn minst een begin te maken met een oplossing van het Joegoslavische vluchtelingenprobleem is een stap hoogstnoodzakelijk, vindt hoogleraar Fernhout: de vluchtelingen moeten beter over de verschillende West-Europese landen worden verdeeld.
TEKST 10.
Opvang in de eigen regio, visumverplichtingen, zoals afgelopen zomer bij de Bosnische vluchtelingen, het zijn allemaal elementen die passen in het steeds stringentere asielbeleid dat de West-Europese landen ondanks alle mooie woorden over humanitaire principes de laatste jaren hebben ontwikkeld. Aanstaande maandag en dinsdag, 30 november en 1 december, komen in Londen de EG-ministers voor Migratiezaken bijeen om achter gesloten deuren te vergaderen over nieuwe, strengere maatregelen. Later in de maand zullen hun besluiten worden bekrachtigd op de Europese top in Edinburgh. Strengere controles op de vliegroutes naar West-Europa is een van die instrumenten om vluchtelingen uit alle delen van de wereld tegen te houden. Ook luchtvaartmaatschappijen krijgen daarbij een rol toebedeeld.
TEKST 11.
Hoe gaat het nu in de praktijk werken als een vluchteling probeert asiel te zoeken in Nederland. Het begint meestal op een ver vliegveld. We belden met een medewerker van een Nederlandse luchtvaartmaatschappij om te vragen hoe hij precies handelt, handelt wanneer zich een potentiële asielzoeker aan zijn balie meldt.
TEKST 12.
Aanstaande maandag en dinsdag zal tijdens de bijeenkomst van de EG-Immigratieministers het begrip 'land van eerste opvang' een centrale rol spelen. Het eerste land dat een asielzoeker na de vlucht uit zijn eigen land aandoet, moet ook maar voor opvang zorgen, vinden de EG-ministers. Dat wordt nu al toegepast bij de vluchtelingen uit Bosnië. Buurlanden zoals Kroatië, Hongarije en Oostenrijk, waar de vluchtelingen het eerst terecht komen, moeten maar voor hen zorgen. Als het aan de EG-ministers ligt, moet dat principe van 'het land van eerste opvang' in de toekomst overal ter wereld worden toegepast.
TEKST 13.
Dat was nogmaals staatssecretaris Kosto van Justitie tijdens zijn toespraak in de Rode Hoed. Het beleid om vluchtelingen van buiten West-Europa zoveel mogelijk te weren, wordt in Nederland al in de praktijk gebracht. Tijdens de ministersbijeenkomst in Londen zal dat komende week verder worden uitgewerkt. De parlementen van de verschillende EG-landen staan daarbij grotendeels buiten spel. In het EG-asieloverleg is in parlementaire controle niet voorzien. Alleen de Nederlandse Tweede Kamer heeft bedongen dat de betrokken bewindslieden haar tekst en uitleg geven. Maar dat gebeurt dan wel achter gesloten deuren.
TEKST 14.
Uiteraard hebben we geprobeerd de kritiek op het Nederlandse regeringsbeleid, zoals in deze uitzending geventileerd, voor te leggen aan de verantwoordelijke bewindslieden. Meer dan een maand geleden maakte we daartoe een afspraak met het ministerie van Justitie dat Staatssecretaris Kosto daartoe in ons programma in debat zou gaan met Jan Nico Scholten,de voorzitter van de vereniging vluchtelingenwerk Nederland. Steeds opnieuw werd de toegezegde medewerking van Kosto vooruitgeschoven. Vandaar dat we de kritiek nu dan maar zonder het weerwoord van de staatssecretaris laten horen. Ook de kritiek dus van Jan Nico Scholten, die zich de laatste met weinig anders heeft beziggehouden dan de problemen rondom de opvang van Joegoslavische vluchtelingen. Volgens Scholten wordt de discussie vertroebeld door oneigenlijke argumenten, zoals het verhaal dat Nederland geen nieuwe vluchtelingen kan opnemen omdat de kazernes vol zitten.
AFKONDIGING:
Tot zover deze aflevering van ARGOS over de hypocrisie van de barmhartigheid.