De Oekraïense miljardairs proberen zich door de crisis heen te manoeuvreren. Ze houden de Russen graag op afstand om hun imperia te beschermen.

Donetsk, half maart. De bewaker veert van zijn stoel. 'Wat doet u hier?', vraagt hij aan de buitenlandse journalist die een kijkje neemt in een zakencentrum van Rinat Achmetov, de rijkste man van Oekraïne. Het glazen gebouw torent uit boven het centrum van de Oost-Oekraïense industriestad Donetsk. De geïrriteerde bewaker loopt de journalist achterna, totdat die het gebouw heeft verlaten.

'Ze zijn zenuwachtig', verklaart interieurontwerper Aleksandr Osinski (26) buiten het gedrag van de bewaker. Vijftig meter verderop schreeuwen demonstranten om aansluiting bij Rusland. Met vlaggen, spandoeken en 'Rusland, Rusland, Rusland' zetten ze hun wens kracht bij.

Dat is nu een gepasseerd station. Inmiddels bezetten de separatisten overheidsgebouwen in Oost-Oekraïne en vragen ze om de hulp van de Russische president Vladimir Poetin.

Negen miljard euro

Deze ontwikkelingen moeten Achmetov, met een geschat vermogen van negen miljard euro, verontrusten. Zijn rijk, vooral gebouwd op de steenkool- en staalindustrie in Oost-Oekraïne, staat op het spel. Achmetovs imperium is het beste zichtbaar in Donetsk. Naast het glazen gebouw ligt Achmetovs luxe hotel, het Donbass Palace. Buiten het centrum fonkelt in de zon de Donbass Arena, het moderne voetbalstadion van Achmetovs speeltje Sjachtar Donetsk. Langs de weg staan reclameborden voor zijn mobiele netwerk en in de woonwijken liggen zijn supermarkten.

Komen de Russen, dan kan het afgelopen zijn met zijn imperium. Achmetovs Russische collega's vinden zijn bezittingen ongetwijfeld een mooie buit. Dus hamert hij op een verenigd en onafhankelijk Oekraïne. Al kwam Achmetov de pro-Russische demonstranten in Donetsk vorige week tegemoet door zich tijdens een ontmoeting met hen uit te spreken voor meer macht voor zijn eigen regio Donetsk. Zo botst hij niet te hard met Rusland, waarmee hij immers nog zaken moet doen.

De nieuwe Oekraïense regering kan niet om Achmetov heen. De oligarch bekleedt met zijn bedrijven, die behoren tot de belangrijkste industrieën, een sleutelpositie en heeft driehonderdduizend werknemers onder zich. Zijn schaakspel om de macht maakt Achmetov, een vertrouweling van de verdreven president Viktor Janoekovitsj, lang niet geliefd in zowel de pro-Oekraïense als de pro-Russische kampen.

Chocoladekoning

Ook andere Oekraïense oligarchen spelen het spel: hoe-mijn-imperium-het-beste-door-de-crisis-te-loodsen. Oligarch Sergej Taroeta, een bekende van Achmetov, werd gouverneur van de regio Donetsk. De regering benoemde Igor Kolomojski, mede-eigenaar van de grootste Oekraïense bank, tot gouverneur van de oosterse regio Dnjepropetrovsk. De oligarchen en de regering hebben hetzelfde doel: een stabiel en verenigd Oekraïne. Dat is beter voor de economie.

De hoofdstad Kiev behoort tot een ander rijk, dat van presidentskandidaat en 'chocoladekoning' Petro Porosjenko die het opneemt tegen oud-premier en oligarch Joelia Timosjenko. Onder het merk Roshen voorziet hij Oekraïne van snoep en de beroemde Kievse taart: luchtig met chocolade, hazelnoot en room.

Hét uithangbord is zijn winkel op de Kresjtsjatik, de hoofdstraat van Kiev. Een walhalla voor kinderen met twee verdiepingen snoep, taart en chocolade. In de etalage worden met loopbanden, lichtjes en meters zogenaamd oranje snoepjes gefabriceerd. Achter andere ramen staan Oekraïense kerken afgebeeld. Uit luidsprekers klinkt over de stoep speelse muziek.

Moskou boycot sinds vorig jaar de import van zijn snoep. Want Porosjenko, met een geschat vermogen van bijna een miljard euro, steunde de pro-Oekraïense demonstranten. Uit zijn winkel klinkt Ode an die Freude, het Europese volkslied.

De pro-Russische demonstranten luisteren liever naar het Russische volkslied. Volgens hen zijn de oligarchen alleen maar bezig om hun eigen hachje te redden. Zij hopen op Poetin, die volgens zijn belastingaangifte rondkomt van een salaris van zeventigduizend euro per jaar. Hoe hij daarvan zijn collectie horloges kan financieren, is overigens een raadsel - stiekem zou Poetin wel eens de rijkste man ter wereld kunnen zijn.

Meer Oekraïne op grenzeloos