-----------------------------------------------
2Doc Marienborn - 25 jaar na de Muur
Dinsdag 4 november, 23.00 uur, NPO2
-----------------------------------------------
Marienborn was de belangrijkste Duits-Duitse grensovergang. De NOS zendt een 2Doc uit over deze plek.
Tegenwoordig kan de automobiele Berlijnganger er plankgas doorrijden, maar dat was voor 1989 wel anders. Alle verkeer werd van de A2 afgeleid om in de onherbergzame, onderling met tunnels verbonden gebouwen van grensovergang Marienborn, bekroond met een vierkante commandotoren, wantrouwig te worden doorgelicht. Zo, wat kwam deze klassenvijand in het arbeiders- en boerenparadijs doen?
De treinreiziger kreeg in naburig Helmstedt dezelfde behandeling. Welkom op de belangrijkste Duits-Duitse grensovergang, door de geallieerden Checkpoint Alpha genoemd. Vervolgens ging het via de 170 kilometer lange ‘Transitstrecke’ over DDR-grondgebied – oppassen, de grenspolitie was dol op de westerse valuta’s van snelheidsovertreders – naar Drewitz/Dreilinden (Checkpoint Bravo, bedenk nu zelf hoe de volgende heet), waar met enige opluchting de voorpost van het vrije Westen werd bereikt.
In de aanloop naar de Berlijnse festiviteiten van komende zondag (9 november) is vanavond laat Marienborn, 25 jaar na de Muur te zien, waarin filmmaker Sabine König zich concentreert op de blijvende gevolgen voor de lokale gemeenschap in een gehucht dat ooit bij de best beveiligde grensovergang in het IJzeren Gordijn lag.
In en nabij controlepost Marienborn waren destijds zo’n duizend mensen werkzaam, als Stasi-officier, paspoortcontroleur, douanier of bij de grenspolitie, maar ook als boekhouder of serveerster. Velen van hen woonden ook in Marienborn, een hechte, geïsoleerde gemeenschap waar geen westerling of buitenstaander mocht komen. In zo’n klimaat is saamhorigheid belangrijk, maar tegelijkertijd besefte iedereen dat niemand werkelijk te vertrouwen was. Kritiek uiten was niet aan de orde, want zelfs vrienden konden verklikkers zijn.
De film laat zien hoe de spoken uit het verleden nog steeds rondwaren in Marienborn, waar uiteenlopende gevoelens om de voorrang strijden: schuld en spijt, naast heimelijk verlangen naar het gemeenschapsgevoel van vroeger. Zwijgen lijkt nog het beste, mede in de hand gewerkt door bezoekers en toeristen die op pertinente toon informeren naar het verleden.
Op het terrein van de voormalige grenspost is sinds 1996 een museum gevestigd. Niet doorplanken dus, maar ditmaal uit vrije wil even de snelweg af voor de ‘Gedenkstätte Deutsche Teilung Marienborn’. Het loont de moeite.