Het lijkt niet zo vaak voor te komen, dat een programmamaker naderhand ietwat ontdaan is door zijn eigen programma. Na lange draaidagen en uren in de montage lijkt de inhoud toch wel bekend. Toch moet Jelle Brandt Corstius even bijkomen, na het zien van de aflevering over Oost-Oekraïne. ‘Die oorlog daar. Het was wel écht gevaarlijk.’
Al meer dan een jaar woekert er een heftige oorlog in de ‘Donbass’, een gebied rijk aan kolen en industrie in Oost-Oekraine. De oorlog eist veel levens en niet alleen aan het front. De teller van het aantal slachtoffer staat al over de 6.000 en telt door.
Jelle zoekt in deze aflevering het front van dichtbij op en ondervindt aan den lijve hoe de oorlog het dagelijks leven van de normale burger beïnvloedt.
Chic is het absoluut, de locatie van de zevende Grensland meet-up. De Grensland karavaan bevindt zich in Rotterdamse wateren, op de SS Rotterdam. Rood fluwelen stoelen, lopers op de trappen en een glaasje bubbels. Bureau Buitenland presentator en vpro.nl columnist Chris Kijne praat dit keer met Jelle Brandt Corstius en Alex Tugushin: de geluidsman van deze Grensland aflevering Het Wilde Oosten, over Oost-Oekraïne.
‘Er komt tijdens het draaien een punt dat je breekt’, stipt Brandt Corstius aan. ‘Dat je niet meer professioneel kan werken vanwege heftige ontmoetingen of aanblikken die je aangrijpen. Bij Alex was dat tijdens het bezoek aan de familie wiens huis verwoest was door een bom.’ De inmiddels aangeschoven geluidsman, Alex Tugushin, knikt. Tugushin is van oorsprong Oekrains en woont in Nederland. ‘Ik was vooral ontzettend kwaad. Waarom zou je elkaar vermoorden enkel om politieke redenen? Ik begrijp dat niet. Na de opnames heb ik m’n portemonnee gepakt en die familie geld gegeven. Het is een wonder dat ze het hebben overleefd.’
De aflevering over Oost-Oekraïne roept emoties op. Niet alleen bij Tugushin en Brandt Corstius, die na de uitzending zeggen even bij te moeten komen en oprecht overdonderd is door de aflevering. Vooral de scenes aan het front lijkt Brandt Corstius om de een of andere reden nu pas op het grote scherm goed in zich op te nemen.
Ook vanuit het publiek lijken vragen vanuit oprechte verontwaardig en verwondering te komen, soms ook gedoeld op Brandt Corstius zelf. Vooral de scène in Odessa, waarin Brandt Corstius zich afvraagt of een staat wel bestaansrecht mag hebben wanneer de bevolking de politie moet bijstaan, triggert een aantal bezoekers om te reageren.
Kritiek van een bezoeker dat de verhaallijn in Odessa namelijk ‘wat dunnetjes is en duiding mist’, maar vooral 'niet terecht is', ontvangt Brandt Corstius met open armen. ‘Kritiek vind ik het leukste. Ik wil ook helemaal geen uitgekauwde duiding geven, maar de kijker aan het eind zelf de conclusies laten trekken.’
Die conclusies trekken doen kijkers zeker, al is het maar over de werkwijze van Jelle Brandt Corstius en zijn team. ‘Sowieso geniet ik van elk gesprek met een Rus en met een Oekraïner’, lacht bezoeker Jan de Schipper. ‘Slavische mensen vind ik ontzettend emotionele, lieve en aardige mensen. En om de een of andere reden ontroert mij dat altijd. Door de manier waarop Jelle dat doet, komen mensen heel erg tot hun recht. Hij probeert ze niets op te dringen: het gesprek is goudeerlijk.'
Die ervaring heeft de Schipper ook deze avond weer, vooral bij de scéne dat Brandt Corstius met grenswachter 'Gek' praat, die met doorgeladen geweer bij een controlepunt staat. ‘Die legt aan Jelle ook zijn beweegredenen uit waarom hij daar staat. Jelle probeert hem dan alsnog te prikkelen door Poetin erbij te betrekken. En dan komt er een hoop emotie bij zo’n man los. En je zíet: die man zegt dat vanuit de grond van zijn hart. Dat is zijn realiteit en hij wilt alles voor zijn land doen. Zijn emotie is die oprechte woede. Dat vind ik mooi, die oprechtheid.’
Marina en Leander
In de rij van bezoekers om Brandt Corstius heen wachten ook Leander en Marina. Marina is van origine Oekraïens, en woont sinds twee jaar in Nederland. Ze waardeert het programma van Corstius in z’n geheel. ‘ Ik merk dat er in Nederland niet zo veel informatie is over wat er in Oekrainse gebeurt. Alleen in het nieuws, en dat is echt bijna niks. Alleen programma’s zoals Grensland doen dat meer.’ Marina vindt het belangrijk dat mensen weten wat er gaande is. ‘Ze moeten weten hoe erg het is. En wat ik vanavond zag: dat is waar. Niet alleen informatie wordt gegeven, maar ook analyse. Dat vind ik heel belangrijk.’
Volgende week zondag 1 november is de laatste aflevering van Grensland. De meet up in Groningen is uitverkocht.