'Detroit maakt je ziek,' kopte Newsweek afgelopen april. Er leven is als 'lurken aan een uitlaat'. Onder de motorkap van Amerika speelt zich een gigantisch vervuilingsdrama af.

Bureau Buitenland
Maandag 30 mei, 20.00 uur, NPO Radio 1

In de vele kleine steden die langs de Detroit River liggen – River Rouge, Ecorse, Wyandotte en zo door – is de industrie uit zijn voegen gegroeid. 'De fabrieken rukken op, tot aan de huizen,' vertelt Jacqueline Maris, die voor Bureau Buitenland op reportage ging.

'Je hebt er bijvoorbeeld te maken met de hoogovens van U.S. Steel en twee met kolen gestookte elecitriciteitscentrales. Die liggen gewoon pal naast de rivier en midden in de woonwijken. Daar staan scholen bij. Er is een olieraffinaderij, die teerzand verwerkt dat uit Canada komt en pet coke, een giftige stof die daarbij vrij komt, ligt open en bloot langs de weg. En dan zijn er nog zoutmijnen en asfaltfabrieken.'

Er is eigenlijk maar één woord voor: 'Smerig. Het is er echt heel smerig.'

Een woonwijk vlakbij een zoutmijn.

De bewoners, die kampen met een scala aan long- en hartziektes (om nog maar te zwijgen over de kankercijfers), bevinden zich veelal onderaan de maatschappelijke ladder. Ze hebben weinig in te brengen tegen de grote bedrijven – en kunnen vrijwel niets verwachten van lokale overheden, die zich voor het karretje laten spannen van het grote geld. 'Een man die ik sprak, vergeleek het met een octopus. De tentakels worden steeds groter. Maar wie moet dan weg? De industrie of de mensen?'

Detroit staat daarbij niet op zichzelf, benadrukt Maris. Begin dit jaar was ook Flint, een plaatsje in Michigan, wereldnieuws toen bleek dat het water daar op grote schaal vervuild was door hoge concentraties lood. Dit door verkeerde bezuinigingen en verwaarloosde leidingen. Termen als 'environmental racism' (de meeste vervuilingsslachtoffers zijn Afro-Amerikanen die leven op of onder de armoedegrens) en 'sacrifice zones' (wijken en mensen die opgeofferd worden in het belang van de industrie en de welvaart van andere Amerikanen) zullen het politieke debat in de toekomst nog verder gaan bepalen, denkt Maris. 'Het zijn net zweren die nu openbarsten.'

Een man passeert een met kolen gestookte elektriciteitscentrale langs de openbare weg.