Japan: Chimeren

20 mei 2015

Er is een groot tekort aan donororganen. Om mensen toch aan een nieuwe alvleesklier, nier of lever te helpen, probeert de Japanse stamcelonderzoeker Hiro Nakauchi menselijke organen op te kweken in varkens.

twee-eiige eenling

De kipkwartels, schaapgeiten en muisratten worden chimeren genoemd. Een chimeer is een wezen dat is opgebouwd uit twee verschillende organismen met verschillend DNA. Dit is niet te verwarren met dierlijke hybriden zoals de muilezel de nakomeling van een paard en een ezel is. Die heeft maar één type cellen. In de natuur komen chimeren regelmatig voor als twee embryo’s in de baarmoeder met elkaar versmelten. De twee vormen dan samen een organisme.

Chimeren van twee diersoorten komen tot stand als het vroege embryo van de ene diersoort in het laboratorium wordt versmolten met de stamcellen van de andere diersoort. Als de diersoorten een vergelijkbaar ontwikkelingstraject doormaken en genetisch voldoende op elkaar lijken, kunnen de cellen elkaar gaan aanvullen en uitgroeien tot een organisme.

Het doel van Hiro Nakauchi is om heel gericht bepaalde organen van de ene soort te laten groeien in het lichaam van een andere soort. Het is hem al gelukt om de alvleesklier van een muis te laten groeien in een rat. Het rattenembryo was genetisch gemanipuleerd zodat het geen alvleesklier kon aanmaken. De muizenstamcellen namen die taak automatisch over. Hetzelfde wil hij nu ook in varkens proberen, maar dan met menselijke stamcellen.

organen oogsten

Een menselijk orgaan kweken in een dier lijkt ideaal om het donortekort op te lossen, want niet alleen zou het een einde van het orgaantekort betekenen, ook zouden mensen een orgaan op maat kunnen laten maken: de chimeren zouden gemaakt kunnen worden met behulp van je eigen stamcellen. Maar er zijn nog veel stappen te maken. Als het al lukt om varkenmens-chimeren te maken, dan nog is het lastig te voorspellen hoe de chimeer zich zal ontwikkelen. Want misschien krijgt zo’n varken straks niet alleen een menselijke alvleesklier, maar bijvoorbeeld ook een handje in plaats van een hoef. En wat als het varken ook deels menselijke hersencellen en een menselijk bewustzijn ontwikkelt? En trouwens… mogen we eigenlijk wel dieren gebruiken om daar organen uit te ‘oogsten’?

Bovendien is een transplantatie van een gekweekt orgaan niet zonder risico, want in het ‘donororgaan’ kunnen cellen van het varken achterblijven. Die kunnen, na transplantatie, door het menselijk lichaam worden afgestoten. Maar als Nakauchis droom uitkomt, wordt het menselijk lichaam steeds meer een machine waarvan we versleten onderdelen kunnen vervangen. Nakauchi zelf maakt zich voorlopig nog geen zorgen om de ethische bezwaren, hij wil eerst eens kijken of het überhaupt lukt om geschikte chimeren te maken voor orgaandonatie. Hiervoor zal hij moeten uitwijken naar Californië, want in Japan is experimenteren met menselijk DNA verboden.

Aflevering 2: de dood uitgedaagd

We sleutelen aan ons DNA, aan ons brein en aan ons nageslacht. In de zesdelige serie De Volmaakte Mens gaat Bas Heijne in gesprek met topwetenschappers en grote denkers, in de hoop een antwoord te vinden op de vraag: wat is de mens?

meer uit aflevering 2: de dood uitgedaagd

Profiel

John Gray

De Britse filosoof John Gray (Groot-Brittannië, 1948) staat bekend om zijn tegendraadse kijk op vooruitgang. Na zijn afstuderen in filosofie, politiek en ethiek heeft hij aan verscheidene universiteiten, waaronder de prestigieuze London School of Economics, gedoceerd.

Profiel

Aubrey de Grey

Aubrey de Grey (Londen, 1963) is een computerwetenschapper die gefascineerd raakte door de biologie. Hij specialiseerde zich in de gerontologie, de studie van veroudering. Volgens De Grey is ouderdom en ziekte, een ziekte die bestreden kan worden.

Achtergrond

Utrecht: Senescente cellen

Hoe komt het dat de ene persoon gezond oud wordt en de ander al vroeg kampt met allerlei gezondheidskwalen? Andrea Maier, hoogleraar gerontologie aan de VU, zoekt naar het antwoord op deze vraag en denkt dat de boosdoeners de zogenaamde senescente cellen zijn.

Achtergrond

Twente: Nanotechnologie

Waar we ooit de industriële revolutie als mijlpaal stelden van technologische ontwikkelingen, lijken we nu aangekomen bij de nano-revolutie. Nanotechnologie maakt het mogelijk om te werken met deeltjes in de orde van grootte van nanometers, een miljardste van een meter.