Komt Amerika terug op zijn repressieve drugsbeleid? In Rutland, Vermont helpen ze verslaafden met afkicken in plaats van ze achter slot en grendel te gooien. Ook wordt er geïnvesteerd in de huizen in hun buurt.

Vera Boonman

Rutland, Vermont

Het kleine Vermont met haar biologische landbouw en serene vergezichten is een schoolvoorbeeld van het pittoreske, landelijke Amerika. Maar achter die facade heerst een vernietigende drugsepidemie. In het stadje Rutland lijkt elke inwoner persoonlijk te zijn getroffen. Rutland besloot nu eens niet voor de klassieke Amerikaanse aanpak van drugsoverlast te kiezen – arresteren en opsluiten – maar zocht de oplossingen in een andere hoek. Het blijkt te werken: de gemeenschap als collectieve afkickkliniek.

In deze korte clip legt politieagent Matthew Prouty uit hoe je een buurt kunt decriminaliseren en verslavingsproblematiek kunt bestrijden door de huizen van verslaafden op te kalefateren - met en door de verslaafden zelf. 'Wanneer je ergens in hebt geinvesteerd, zul je er waarschijnlijk ook voor blijven zorgen.' De zogenoemde broken window theory.

'Wanneer je ergens in hebt geïnvesteerd, zul je er waarschijnlijk ook voor blijven zorgen.'

Politieagent Matthew Prouty

Nederland

het begint... met een huis

Het concept Housing First, dat in verschillende Nederlandse steden wordt toegepast, vertoont veel overeenkomsten met de hierboven genoemde broken window theory. Dak- en thuislozen krijgen een huis aangeboden, zonder enige voorwaarden vooraf. 'Een twinkeling in hun oog is voldoende', vertelt Martin Kok, teammanager bij HVO-Querido, een maatschappelijke organisatie in Amsterdam die onder meer via de afdeling Discus dak- en thuisloosheid bestrijdt met de 'onorthodoxe aanpak' Housing First.

sleutel

In de Verenigde Staten zijn er veel dak- en thuislozen, zoals je ziet in de zevende aflevering van Droomland Amerika over Vermont. Housing First is geïnspireerd op het project Pathways to Housing uit New York. Martin Kok: 'Deze daklozen in New York hebben last van een verslaving. Om dit op te lossen, wordt hen gevraagd wat ze nodig hebben om van de straat af te komen. "Een huis", antwoorden velen dan. "Dan komt de rest vanzelf." Om hun woning te behouden moeten ze werk zoeken en niet teveel overlast veroorzaken.'

In Amerika is geen sociale woningbouw zoals in Nederland, er zijn alleen particuliere vastgoedeigenaren. Zij worden benaderd door Pathways to Housing en deze vastgoedhandelaren bleken graag mee te werken aan de bestrijding van dit probleem. Ze stellen huizen beschikbaar, zonder voorwaarden vooraf. Dit is precies hoe Discus is gestart, hoewel de gemeente Amsterdam door de jaren heen wel wat meer criteria heeft opgesteld om risico’s in kaart te brengen.

Binnen no time ontvangen cliënten hun sleutel als blijkt dat zij een huis nodig hebben. 'Vaak betreft het mensen die al decennialang in klinieken, detentie of in de opvang zitten’, legt Kok uit. ‘Voor deze specifieke groep mensen werkt deze behandeling niet, uiteindelijk belanden ze weer op straat. Wij hebben met Housing First een onorthodoxe aanpak waardoor ze gemotiveerd raken om hun gedrag te veranderen. Wij geven ze eerst de sleutel van hun nieuwe huis en vervolgens de begeleiding die ze nodig hebben om dit huis ook te behouden.’ 

prikkelgevoelig

Als er een woning vrijkomt, wordt er eerst een profiel van het huis opgesteld en dit profiel is bepalend voor wie erin komt. Kok: ‘Stel het huis heeft houten vloeren, dunne wandjes, geen ideale isolatie en het is in de buurt van een school. Dan gaan we er geen persoon met schizofrenie in stoppen, die is veel te prikkelgevoelig. Hij zal daar geen kans hebben, geen perspectief.’ Het is daarom niet zo dat degene die het eerst komt, het eerst een huis heeft. Als de derde persoon die zich aanmeldt beter bij het eerste huis past, zal hij als eerste een huis krijgen.

negatieve spiraal

Werkt deze aanpak? Het lijkt namelijk nogal simpel en kort door de bocht: je geeft iemand een huis en vervolgens lost dit alle problemen op? ‘Voorwaarde is dat mensen moeten willen vechten voor hun huis', zegt Martin Kok. 'Je mag drugs blijven gebruiken, je mag gek zijn, maar je bent nog steeds verantwoordelijk voor je eigen gedrag. Zolang je maar geen overlast veroorzaakt, je huur betaalt en begeleidbaar bent.’ Het percentage van mensen dat stopt met drugs is niet zo hoog. ‘Als mensen functioneren, waarom zouden ze dan niet verslaafd mogen zijn?’ vraagt Kok zich af.

Wel zal het minder worden, als ze hun huis willen behouden, blijkt uit de praktijk. ‘We halen ze uit hun oorspronkelijke scene: het park of de straat temidden van andere drugsgebruikers en -dealers. Ze zullen in hun nieuwe huis ook niet steeds aanloop willen hebben van allerlei maatjes en gabbers. Maar helemaal móéten stoppen werkt niet. Dat moet iemand zelf willen. Of je moet iemand onder pertinente toezicht stellen in een totaal gecontroleerde en dus beheersmatige omgeving. Zo kunnen mensen best lang clean zijn maar eenmaal buiten gaat het verhoudingsgewijs héél vaak weer mis. Mensen leren niet en op die manier wordt een negatieve spiraal en een duur zorgsysteem in stand gehouden. Tegenwoordig gaat het woonladdermodel in Amsterdam om: eerst proberen zelfstandig te wonen en als dat écht niet gaat, dan pas begeleid.'

president van Amerika

Fouten maken mag. Want van je fouten leer je, weet Discus al te goed. Kok: 'We geven onze klanten vertrouwen, ook al is iemand ver weg. We werken natuurlijk met een doelgroep die niet al te makkelijk te motiveren is, maar juist daarom moet ons werk ook afwijken van het reguliere systeem.’ Discus zal een dak- of thuisloze nooit vertellen dat zijn wensen onhaalbaar zijn. ‘Al wil een klant de president van Amerika worden, dan gaan we een filmpje kijken van Obama en kijken we wat er nodig is voor hem om dat te bereiken. We gaan in de wens mee en soms zijn we met stomheid geslagen, omdat sommige doelen dus wel gehaald worden, ook al dachten we eerst van niet. Wij moeten vertrouwen creëren, dat is het fundament. Door mensen eigen keuzes te laten maken, verantwoordelijk te laten zijn voor hun gedrag en toekomstperspectief te creëren, ontstaat hoop. Deze hoop en onvoorwaardelijke steun, laat mooie dingen gebeuren’, zegt Kok.

stigma

Of Discus ervoor kan zorgen dat deze mensen meer aansluiting krijgen in de maatschappij is maar de vraag. ‘Ze gaan zelfstandig wonen en eenzaamheid is hierbij lastig te tackelen’, stelt Kok. De gemeente Amsterdam probeert nu steeds meer kwetsbare mensen verspreid te laten wonen. Kok: ‘Het is jammer te merken dat veel burgers dan toch nog veroordelend zijn. "Iedereen heeft recht op een woning, maar liever niet in mijn portiek", wordt er dan gezegd. Wij proberen dat stigma tegen te gaan.’

Discus

Discus is een voorziening voor woonbegeleiding van HVO-Querido. Dak- en thuislozen krijgen hierbij een eigen huis, op voorwaarde van inkomensbeheer. Van half negen tot vijf wordt de klanten persoonlijke begeleiding aangeboden. Deze Housing First-werkwijze komt voort uit het project Pathways to Housing in New York. Discus heeft ongeveer 190 cliënten en is de eerste organisatie in Europa die met deze werkwijze begon. Inmiddels zijn er meer steden met een Housing First-werkwijze, maar Discus is nog steeds de grootste van Europa.

what the fuck?!

Wat gebeurt er hier op de pagina? Geen zorgen, je mankeert niets aan je ogen! Op deze pagina laten we zien wat de effecten van heroïne kunnen zijn. Een heroinetrip begint misschien leuk, alsof je zweeft of in watten gelegd wordt. Uiteindelijk kun je je steeds slechter focussen op je omgeving. Dingen worden wazig en je wordt slaperig en dromerig.

Bron: Jellinek