De kloof verziekt de maatschappij, dus we moeten actie ondernemen nu het nog kan, schrijft Sander Schimmelpenninck in de vijfde column bij zijn serie 'Sander en de Kloof'. Pak je verantwoordelijkheid.

Vermogensongelijkheid is net zoiets als klimaatverandering: je krijgt er pas echt last van, als het al te laat is. Veel gewone mensen voelen dat ze achterblijven, maar weten niet goed waar dat aan ligt. En dat houden de winnaars van het huidige systeem graag zo: die willen vooral dat alles blijft zoals het is. Maar de kansenongelijkheid wordt zichtbaarder en zichtbaarder; in het onderwijs, op de woningmarkt en in de zorg. Laten we dus nú in actie komen, nu het nog kan.

Niemand kan nog ontkennen dat het uitmaakt waar je wieg staat, en dat ons zelfbeeld van een land waarin iedereen gelijke kansen heeft niet meer klopt. Maar laten we niet verzanden in bitterheid, door naar elkaar te wijzen en te verzanden in hypocrisieverwijten. Laten we onze belastingen en economisch systeem nu eens opnieuw bekijken met de simpele vraag: wat vinden we eerlijk? Hoe zorgen we ervoor dat iedereen kansen krijgt in een maatschappij waarin méédoen wordt beloond?

Eva Roefs

'Wat hebben onze kinderen aan een vette erfenis als de wereld in de fik staat?'

Sander Schimmelpenninck

Want welke maatschappij houden we over als we alleen maar denken aan onszelf en onze eigen kinderen, en niet meer aan het collectief? Wat hebben onze kinderen aan een vette erfenis als de wereld in de fik staat? Is het écht eerlijk dat enorme rijkdom onbelast wordt doorgegeven en waarin de achterblijvers cynisch constateren ‘dat zij precies hetzelfde zouden doen als zij de kans kregen’? Dat is geen ideologie, maar primitieve achterlijkheid.

Ons systeem, onze belastingen, dat zijn wij. Laten we dus ophouden met ons wantrouwen in de overheid en op houden te zeuren dat de dingen ‘nu eenmaal zijn zoals ze zijn’. Het is tijd om te breken met de egoïstische financiële moraal die de afgelopen decennia dominant is geworden. Laten we de politiek vragen om hogere kapitaalbelastingen, lagere belastingen op werk, betaalbare huizen en vooral: geen voordeeltjes meer voor mensen die die voordeeltjes helemaal niet nodig hebben. Laten we ervoor zorgen dat werk, méédoen en bijdragen weer loont, en weer dé manier wordt om sociaal te stijgen.

Eva Roefs

'Wees om te beginnen eens transparant over je financiën, hoe ongemakkelijk dat ook is, en betaal je belasting.'

Sander Schimmelpenninck

En voor ons van de goede kant van de kloof? Pak je verantwoordelijkheid, en nee, dan heb ik het niet over filantropie. Wees om te beginnen eens transparant over je financiën, hoe ongemakkelijk dat ook is, en betaal je belasting. Wij, de kinderen van vermogend Nederland hebben de luxe om na te denken over de lange termijn en de complexe problematiek van de vermogensongelijkheid. Je zelfs kunnen spreken van een morele plicht: noblesse oblige.

Wie écht begaan is met zijn kinderen, zou er goed aan doen om minder geobsedeerd zijn met de financiële nalatenschap, en meer na te denken over hoe we de aarde als geheel aan de volgende generatie willen overdragen. Dat gaat niet alleen om altruïsme, om bovenmenselijk mededogen met de ander, maar zeker ook over zelfbehoud. Werken aan een eerlijke verdeling van vermogens is immers ook in het eigen belang; of zie jij jouw kinderen graag opgroeien in zwaar beveiligde compounds, terwijl De Anderen je buiten die muren naar het leven staan?

Eva Roefs

'Het is cruciaal dat die anderen niet alleen het gevoel hebben dat ze ook rijk kunnen worden, maar daadwerkelijk gelijkere kansen hebben.'

Sander Schimmelpenninck

De rijken zouden er verstandig aan doen zich tijdig te realiseren hoe broos het evenwicht tussen de haves en de have-nots is. Immers, de rijken kunnen alleen rijk zijn zolang de anderen hen gedogen. En daarvoor is het cruciaal dat die anderen niet alleen het gevoel hebben dat ze ook rijk kunnen worden, maar daadwerkelijk gelijke(re) kansen hebben. In Nederland ben je geneigd om te denken dat het wel niet zo’n vaart zal lopen, dankzij onze wijdverspreide welvaart. Maar die kan onder druk komen te staan, waarmee de ongelijkheid een tikkende tijdbom is. Het is aan ons allen om het systeem eerlijker te maken, maar van de rijken mag altijd wat meer verwacht worden.