Kolenmijnen in Nederland
Brandstof uit de grond
Steenkool. Zeer waardevol. De Romeinen gebruiken al steenkool, maar die halen het alleen weg op plekken waar het dicht aan het oppervlak ligt.
Door het schaarser worden vaan hout en turf, gaat men ook in ons land op zoek naar mogelijkheden om de enorme hoeveelheden steenkool die in Limburg diep onder de grond liggen, naar boven te halen. Het is vooral lastig om diep te graven vanwege het grondwater. Dat gaat beter als de stoommachine aan het eind van de 18e eeuw wordt geïntroduceerd. De diepe mijngangen kunnen worden doorgepompt. En dan gaat het snel. Er kan dieper worden gegraven en de steenkoolwinning wordt in Zuid-Limburg van onschatbare waarde.
Uiteindelijk wordt Zuid-Limburg het grootste industriegebied van ons land en het is er nog steeds, maar dan wel onzichtbaar, diep onder de grond. De 34 mijnschachten waar de liften dagelijks naar beneden zijn gegaan zijn vol nu gestort met beton. Je kunt er niet meer in. Het is een enorm bouwwerk van meerdere verdiepingen. De staatmijn Hendrik telt 8 verdiepingen en is meer dan een kilometer diep. Het mijnenveld is ook enorm uitgestrekt. Van Heerlen en Brunssum tot aan Geleen. Onder de straten, huizen en scholen lopen kilometerslange tunnels. De langste is 13 kilometer.
De schacht van de steenkolenmijn Oranje-Nassau 1 in Heerlen is het enige bouwwerk dat bewaard is gebleven. Het staat op een enorm terrein samen met enorme betonnen schoorstenen, koeltorens, transportbanden en steenbergen.
Bijna 75 jaar wordt hier hard gewerkt om de steenkool naar boven te halen. In totaal is in die periode 118 miljoen ton steenkool gedolven. In 1953 werken er meer dan 8000 mensen. De meesten onder de grond. Maar voor het winnen van kolen moet steeds dieper worden gegraven en dat is kostbaar. Uiteindelijk is het goedkoper om steenkool uit het buitenland te halen. EN er is een nieuwe energiebron ontdekt in Groningen die een stuk makkelijker te delven is… aardgas. Daarom besluit de regering in 1965 om alle kolenmijnen in Limburg te sluiten. De centrale in Heerlen blijft het langst in bedrijf. Nog tot 1974. Maar dan is het afgelopen en worden de gebouwen op het terrein met de grond gelijk gemaakt.
Het sluiten van de mijnen is voor veel Limburgers een pijnlijk gebeurtenis, maar voor sommige bewoners is het een zegen. Bij het winnen van steenkool komt namelijk ook veel steengruis mee naar boven. Dit gruis wordt op grote bergen gestort. Soms bijna tot in de achtertuinen van de huizen.