Steeds meer milieumaatregelen verstikken onze boeren. Hoe kunnen de boeren ontsnappen aan deze regels?
Met het oog op de toekomst is verduurzaming van de landbouw onvermijdelijk. Toch heeft de agrarische sector moeite met het maken van de overstap, niet in de laatste plaats vanwege gedwongen schaalvergroting.
Wat is er nodig? Hoe kunnen boeren en de overheid de handen ineenslaan om het landbouwbeleid op de schop te nemen? En hoe ziet de rol van de boer eruit in een groenere, toekomstbestendige agrarische sector? VPRO Tegenlicht volgt al enige tijd boeren die het anders proberen te doen.
Nederland is de tweede grootste landbouwexporteur ter wereld. Het is dus niet gek dat de sector niet zomaar even de omslag naar vergroening kan maken. Toch steken kleine, verfrissende landbouwinitiatieven overal in Nederland de kop op.
VPRO Tegenlicht volgde in 'Plattelandspioniers' de mensen die nu al hard bezig zijn om een groene toekomst te realiseren voor de landbouw. Het huidige systeem is niet langer houdbaar, dat weten we, dus waar liggen de kansen voor vernieuwing?
Boeren voorzien ons elke dag van goedkoop en gezond voedsel. Maar op dit moment is ons voedselsysteem niet efficiënt ingericht. Hoe verlichten we de druk van al deze voedselproductie op het milieu?
De eerste stap naar het duurzaam voeden van 7 miljard monden is het integreren van de landbouw in de stedelijke infrastructuur. Voor het minimaliseren van het aantal food miles - de afstand die voedsel aflegt tussen productie en consumptie - biedt vertical farming een prachtige uitkomst. Want wat als die boerderij nou midden in de stad stond, tussen de supermarkt en het restaurant?
Net als de landbouw heeft ook de bouwsector het moeilijk met de duurzaamheidstransitie. En er is nog een probleem: Nederland kampt met een gigantisch woningtekort; tegen 2030 moeten we één miljoen woningen bijgebouwd hebben om dat op te lossen. Hoe zou de boer een schakel kunnen worden in het verduurzamen van de bouwsector?
Er is een scala aan alternatieven voor de vervuilende materialen waar we tot nu toe altijd mee gebouwd hebben. Een veelbelovende speler: industriële hennep. Met anderhalf voetbalveld aan hennep kun je na drie maanden (de oogsttijd) één huis bouwen, en bijna ieder onderdeel in een woonhuis kan vervaardigd worden van dit materiaal - zelfs verf en textiel.
Wat als de boer zijn vee zou inruilen voor hennep?
Maar: als die alternatieven voorhanden zijn, waarom is het voor de bouwsector dan zo moeilijk om de transitie te maken naar gezondere, goedkopere en meer toekomstbestendige grondstoffen? Dat blijkt een lastig verhaal. We vroegen drie grote spelers die biobased (ver)bouwen waarom deze transitie zo lang op zich laat wachten.
'Het nieuwe beton,' zo noemen ze CLT: cross-laminated timber. Heel bouwend Nederland stapt langzaam over op dit bouwmateriaal, dat een snel en sterk alternatief voor het vervuilende beton is en net als hennep CO2 ópneemt in plaats van uitstoot.
Staan we aan de vooravond van een 'houten eeuw'? Zou de boer een speler kunnen zijn in het realiseren van deze natuurinclusieve houtbouw?
De natuur biedt niet alleen oplossingen voor de problemen van de agrarische sector. Natuurinclusiviteit is namelijk ook het antwoord op een hoop sociale én economische problemen. Harry Boeschoten coördineert voor Staatsbosbeheer het dossier 'De groene metropool', waarin groen als nutsvoorziening wordt gezien, net als electriciteit of water.
De voordelen daarvan zijn eindeloos: groen is essentieel voor onze gezondheid, voor de biodiversiteit, voor de ontwikkeling van kinderen, voor het stadsbeeld én voor de energietransitie. In het Groene Metropoolplan worden stadsparken, achtertuinen, bossen én de akkers van boeren één geheel. We interviewden Harry Boeschoten over zijn gedroomde groene toekomst.