Albanese iso-polyfonie

Charlie Crooijmans ,

vrolijke en hartverscheurende liederen van Saz'iso

Geen kakelvers album, maar wel mijn favoriet uit 2017, én absoluut de moeite waard om weer even naar boven te halen. Het label Glitterbeat met hippe, hedendaagse woestijnrock en psychedelica geeft gelukkig ook ruimte aan minder voor de hand liggende muziek. Op At Least Wave Your Handkerchief At Me, The Joys and Sorrows of Southern Albanian Song van Saz’iso horen we Albanese saze! Saze is ontstaan door massa-migratie van het platteland naar de steden, waarbij dansen, arabesken en hartverscheurende klaagliederen een stedelijke update hebben gekregen. Modern traditioneel dus. Saz‘iso is geen bestaande band, maar een groep geweldige musici bij elkaar gezet door onder anderen producent Joe Boyd (Pink Floyd, Nick Drake). Het begon allemaal op BBC Radio 3. Radiomaker en etnomusicologe Lucy Durán werkte in 2011 samen met expert Edit Pula aan een drieluik over muziek uit Albanië. Boyd die daar ook bij was, werd getriggerd en begon al te fantaseren over een album.

Zojuist werd bekend dat Saz'iso zal optreden in Nederland tijdens de Music Meeting in Nijmegen, eind mei 2018.

Het bijzondere van de muziek uit Zuid Albanië is het gebruik van iso-polyphonie. Twee melodische vocale lijnen, de eerste (marrës – degene die neemt) en de tweede (prerës – degene die snijdt) worden ondersteund door een meerstemmige drone (iso). Vreemd maar waanzinnig mooi! Vroeger was dat a capella, maar later kwamen er een klarinet, violen en een luit bij. Zo is de saze ontstaan en zo klinkt het nog altijd in de steden van Zuid-Albanië. Zelden wordt het opgenomen dus je kunt wel stellen dat dit een uniek album is.

De liederen gaan over vreugde en verdriet, liefde en verlies, heldendom en tragedie. De titel komt van de tekst uit het lied Penxherenë e zotrisë sate (de derde track) waarin een jongeman smacht naar zijn buurmeisje: “You keep going in and out of your gate. O poor me, outside! At least wave your handkerchief at me.”  De drie vocalisten Donika Pecallari, Adrianna Thanou en Robert Tralo komen uit Përmet en staan aan de wieg van de saze. Als tieners maakten ze al furore. In de jaren negentig, na de val van het communisme, zijn de meiden naar Griekenland gegaan en Robert is een Orthodoxe priester geworden. Hij treedt nu alleen op buiten de grenzen van zijn parochie. De instrumentalisten van Saz’iso komen uit Korçë en hebben allemaal andere nevenactiviteiten. Hopelijk kunnen we ze een keer uitnodigen in Vrije Geluiden,
fingers crossed!

Charlie Crooijmans

De muziek mag van haar zowel in de diepte als in de breedte gaan - zo breed als de aarde rond is, het liefst contrastrijk of anders een beetje luchtig.