Bestuur justitievakbond ontving ‘bovenmatige’ vergoedingen, administratie vernietigd

Het rapport van de commissie-Juvox is door minister Dilan Yeşilgöz-Zegerius gepubliceerd na bijna een jaar onderzoek. Ze laat weten dat de uitkomsten met het Openbaar Ministerie (OM) en de Belastingdienst worden gedeeld. Integriteitsmeldingen waren de aanleiding voor het onderzoek.

Argos berichtte in 2020 over Juvox, op basis van documenten en gesprekken met leden en oud-bestuursleden. Uit documenten bleek dat declaraties en facturen van toenmalig voorzitter Marcel Smit, diens partner - voormalig notuliste van Juvox - en de oud-penningmeester bij Juvox bij elkaar opgeteld tonnen bedroegen. Dit terwijl Smit door zijn werkgever, het ministerie van Justitie, was vrijgesteld voor zijn vakbondswerk met doorbetaling van zijn ambtenarensalaris.

De declaraties leidden tot spanningen binnen Juvox nadat een aantal nieuwe bestuursleden was aangetreden. ‘Een voorstel voor hogere vergoedingen is door de voorzitter bedacht en zou leiden tot de hoogste vergoeding voor hemzelf’, was te lezen in interne mails. Volgens het bestuur waren alle vergoedingen echter ‘rechtmatig en marktconform’.

Voor Smit ging het in de periode 2012-2019 om meer dan 170 duizend euro. De oud-penningmeester van Juvox, die tot begin 2019 over de financiën ging, declareerde een kleine 300 duizend euro in de jaren 2011-2018. 

De commissie-Juvox vindt de vergoedingen na onderzoek ‘bovenmatig en dus niet passend’. Volgens de commissie was sprake van een combinatie van vaste en variabele vergoedingen, een volledig doorbetaald ambtenarensalaris plus vergoeding van daadwerkelijk gemaakte kosten. De commissie concludeert ook dat deze combinatie ‘zich niet verhoudt tot fiscale wet- en regelgeving’.  

Zeer opmerkelijk is bovendien dat de financiële administratie van de vakbond tot 2019 blijkt te zijn vernietigd, het jaar waarin een nieuwe penningmeester aantrad. De commissie kon hierdoor maar een beperkte periode terugkijken. ‘Ik wist niet dat ik niet mocht vernietigen’, aldus de oude penningmeester tegenover de commissie. 

Minister Yeşilgöz-Zegerius schrijft in antwoorden op vragen van Tweede Kamerlid Michiel van Nispen (SP) dat de Belastingdienst wordt geïnformeerd om deze ‘in staat te stellen te beoordelen of met terugwerkende kracht onderzocht moet worden of alle afdrachten correct zijn gedaan’. Ook het OM krijgt de beschikking over het rapport, dat meer dan tweehonderd pagina's telt. ‘Het OM heeft mij laten weten verschillende aangiftes te hebben ontvangen’, aldus de minister.

De commissie-Juvox, onder leiding van integriteitsexpert Emile Kolthoff, heeft niet alleen gekeken naar de vergoedingen van het bestuur, maar ook naar de bejegening van collega’s. Het bestuur onder Smit beschuldigde onder anderen de nieuwe penningmeester publiekelijk van niet-integer gedrag. Volgens minister Yeşilgöz-Zegerius blijkt uit het rapport dat sprake was van ‘onderlinge bejegening die niet past bij hoe medewerkers van JenV met elkaar zouden moeten omgaan’. Volgens haar zijn de ‘reputatie en gezondheid van mensen geraakt, net als de reputatie van Juvox en het ministerie van Justitie en Veiligheid’. De ambtelijke leiding van het ministerie heeft de bestuursleden laten weten dat ‘de belangen van de vakbondsleden hiermee niet op de juiste manier zijn behartigd’. 

Juvox heeft volgens eigen opgave ruim drieduizend leden: ambtenaren die werken bij onder meer Openbaar Ministerie, rechtspraak en gevangeniswezen. Het bestuur van de bond bestaat eveneens uit justitieambtenaren. Marcel Smit is onlangs vertrokken als voorzitter van Juvox. Hij werkt nog wel voor Justitie. 

Kort na de publicatie van Argos in 2020 over de vermeende misstanden royeerde het Juvox-bestuur een groot aantal kritische leden. Het ging om vier van de vijf regionale afdelingsbesturen en leden van de kascommissie en de ledenraad. De afdelingsbesturen hadden het hoofdbestuur in een brief opgeroepen om op te stappen: ‘Wij allen zijn ons terdege bewust dat wij, leden van Juvox, werken bij óf het departement van Justitie en Veiligheid óf bij de rechtspraak. Twee onderdelen van onze rechtsstaat die moeten voldoen aan hoge standaarden van fatsoen en integriteit. De wijze waarop het hoofdbestuur handelt gaat te ver’.

Het Juvox-bestuur gaf een scala aan redenen voor de royementen. Bijvoorbeeld het zich ‘op negatieve wijze melden bij het hoofdbestuur om de boekhouding te mogen inzien’ door een lid van de kascommissie en het ‘leveren van ongefundeerde kritiek’.

Het bestuur van Juvox noemde de publicaties van Argos eerder ‘eenzijdig’, ‘suggestief’ en ‘mogelijk strafrechtelijk verwijtbaar’. De artikelen zouden ‘niets te maken hebben met journalistieke vrijheid’ en de schrijver zou mogelijk zelfs ‘financiële belangen’ hebben om over Juvox te berichten. Toenmalig voorzitter Smit kondigde aan aangifte te doen van smaad en de schrijver persoonlijk aansprakelijk te stellen, evenals de eindredacteur van Argos en de VPRO. ‘U gaat allen diep in de buidel tasten’, aldus Smit.

Het nieuwe Juvox-bestuur laat in een reactie aan Argos weten dat de kwestie ‘enkel verliezers kent’. Volgens het bestuur geeft het rapport van de integriteitscommissie duidelijk weer waar voormalig bestuursleden verwijtbaar hebben gehandeld maar wordt ook duidelijk welke meldingen worden ontkracht. Het wijst erop dat de commissie constateert dat het huidige bestuur op de goede weg is. ‘De vereniging heeft sinds maart 2020 flinke professionaliseringsslagen gemaakt door onder andere een accountantskantoor de financiële administratie te laten beheren’, aldus het bestuur. Verder is een aantal vergoedingen gestopt of gewijzigd. ‘Door vernieuwing in het bestuur en de verenigingsstructuur werkt Justitievakbond Juvox aan een nieuwe basis waarop verder gebouwd wordt aan een professionele vakbond voor justitieambtenaren.'