Argos

De aflaathandel van het klimaat

Ties Gijzel van onderzoekplatform Follow The Money startte ruim een jaar geleden een onderzoek naar de handel met CO2-compensatiecertificaten. CO2 wordt gezien als een van de belangrijkste veroorzakers van de klimaatverandering. Om hun CO2-uitstoot te compenseren kopen bedrijven certificaten, waarmee elders in de wereld CO2-reductie gerealiseerd wordt, bijvoorbeeld door het aanplanten van bomen of het beschermen van bossen.

Door: Huub Jaspers

Samen met zijn collega Bart Crezee en met journalisten van de Britse krant The Guardian, het Duitse weekblad Die Zeit, de Zwitserse publieke omroep SRF en het Amerikaanse tijdschrift The New Yorker nam Ties Gijzel het Kariba-project in Zimbabwe onder de loep. Grote bedrijven zoals de Nederlandse groene energieleverancier Greenchoice kochten via het Zwitserse bedrijf South Pole voor honderd miljoen euro  aan certificaten, waarmee de houtkap in de Kariba-regio moest worden gestopt en de bevolking alternatieve verdienmogelijkheden moest krijgen. Gijzel en zijn collega’s ontdekten dat de berekeningen van de CO2-reductie voor een groot deel op drijfzand waren gebaseerd.

Kariba was hét paradepaardje van de Zwitserse milieugigant South Pole. Aanvankelijk ging de grote baas van South Pole, Renat Heuberger, nog in de tegenaanval. In een interview met Argos in februari vorig jaar betichtte hij Follow The Money zelfs van leugens. Inmiddels is hij afgetreden. 

Er rijzen steeds meer vragen rond het Kariba-project. Hoeveel van de opbrengsten van de certificaten zijn daadwerkelijk terecht gekomen bij de lokale bevolking in Zimbabwe? Hoe zit de jacht op olifanten, nijlpaarden en ander grootwild in de Kariba-regio? En maakt een van de partners van South Pole in China gebruik van Oeigoerse dwangarbeiders?

Zaterdag 6 januari, 14 uur, NPO Radio 1

op deze pagina

Abonneer je op Argos-podcast

De wekelijkse radio-uitzending van Argos is ook te beluisteren als podcast via ►Spotify ►ApplePodcasts ►Stitcher ►RSS-feed. Meer weten? Klik hier.

Luister en lees hier het weerwoord van South Pole en Greenchoice

wederhoor

Argos-redacteur Huub Jaspers interviewde de voormalige baas van South Pole, CEO en mede-oprichter Renat Heuberger, in februari 2023 over het Kariba-project en het artikel van Follow The Money. Hier kunt u naar het complete interview (een uur, in het Duits) met Heuberger luisteren:

Greenchoice streeft naar een wereld die zo snel mogelijk onafhankelijk is van fossiele grondstoffen. Zolang we daar nog niet zijn, leveren wij wel aardgas aan onze klanten, maar combineren we dat met het ondersteunen van verschillende bos- en natuurprojecten. Dat doen we in binnen- en buitenland. We hebben bijvoorbeeld in het verleden het bosbeschermingsproject Kariba in Zimbabwe gesteund door via South Pole CO₂-certificaten uit het project te kopen. Greenchoice heeft momenteel geen samenwerking meer met South Pole. 

Greenchoice heeft in reactie op de media-aandacht onderzoek gedaan naar het Kariba-project. Onze bevindingen hebben we begin oktober gedeeld. Daarna zijn nieuwe feiten aan het licht gekomen, waardoor Verra verdere uitgifte van Kariba-certificaten tijdelijk on hold heeft gezet en nader onderzoek doet. Wij vinden het goed dat Verra deze stap heeft gezet; dat is een van de zekerheden die in het systeem zitten. En zoals wij in ons bericht ook hebben aangegeven, vertrouwt Greenchoice op de veiligheidsmechanismen van de Verified Carbon Standard. Verder hopen we dat de berichtgeving in de media - van onder andere FtM - over Kariba en South Pole in een bredere context zal leiden tot verbeteringen en meer impact voor natuur en lokale gemeenschappen.
Ties Gijzel over zijn onderzoek
luister deel 1 - 25 februari 2023


Grote bedrijven maken graag mooie sier met de claim dat ze klimaatneutraal produceren of op zijn minst een deel van hun CO2-uitstoot compenseren. Dat doen ze bijvoorbeeld door bomen aan te planten of bossen te beschermen. Want: bomen halen CO2 uit de lucht en helpen bij het aan banden leggen van klimaatverandering.

South Pole is een groot internationaal adviesbureau met hoofdzetel in Zürich, dat wereldwijd projecten financiert om bossen die met kap worden bedreigd te beschermen. Dat doen ze door zogeheten kredietbrieven te verkopen. Een deel van de opbrengst van die kredietbrieven wordt gebruikt om lokale gemeenschappen te laten stoppen met de houtkap en alternatieve verdienmogelijkheden te bieden.

Een van het grootste van dit soort projecten is het Kariba-project in Zimbabwe, in een bosgebied anderhalf keer zo groot als de provincie Gelderland. Kariba is big business. South Pole verkocht de afgelopen tien jaar voor honderd miljoen Euro aan Kariba-kredietbrieven - aan klanten als Volkswagen, Porsche, McKinsey, Gucci, Nespresso, en ook aan de Nederlandse energieleverancier Greenchoice.

Maar kloppen de berekeningen van de CO2-reductie van South Pole wel? En kreeg de inheemse bevolking ook werkelijk het deel van de opbrengst dat was beloofd? Ties Gijzel en Bart Crezee van Follow The Money deden hier uitgebreid onderzoek naar. Zij vertellen over hun bevindingen. En Argos vroeg de grote baas van South Pole, mede-oprichter en CEO Renat Heuberger, om een reactie. 

sprekers

Ties Gijzel

Onderzoeksjournalist bij Follow the Money. Eerder onderzoeksjournalist bij Argos en mede-oprichter journalistiek platform 'Are We Europe'.

Bart Crezee

Onderzoeksjournalist bij Follow the Money. Hij promoveerde in 2022 als tropisch ecoloog aan de Britse universiteit van Leeds. 

Renat Heuberger

Mede-oprichter en CEO van SouthPole, een internationaal opererend adviesbureau voor klimaatbeleid met hoofdkantoor in Zürich.

achtergrond

meer van Ties Gijzel

Money to Burn

Money to Burn is an investigation by a team of journalists and European newsrooms, led by Argos and funded by Investigative Journalism for Europe.

Wordt Nederland gebruikt om Amerikaanse sancties tegen China te omzeilen?

China pleegt genocide in Xinjiang tegen de Oeigoeren. Dat concludeerde het Britse ‘Oeigoeren tribunaal' donderdag op basis van uitgebreide getuigenissen van slachtoffers en eigen onderzoek. Al eerder legden Westerse landen sancties op aan Chinese officials en bedrijven vanwege betrokkenheid bij ernstige mensrechtenschendingen in de provincie Xinjiang.

Technologie-overdracht aan China

Zakendoen in China kan riskant zijn: door de sterke mate van staatsinvloed kunnen kennis en technologie zomaar in handen komen van het Chinese leger of ingezet worden voor de onderdrukking van de Oeigoeren in Xinjiang. Terwijl Chinese investeringen in Europa steeds vaker streng worden gecontroleerd op ongewenste kennisoverdracht en staatsinvloed, bestaat er geen vergelijkbaar mechanisme voor samenwerkingen tussen Europese en Chinese bedrijven en investeringen in China — met alle risico’s van dien.