Argos
Wie controleert politie en justitie?
Het Interregionale Recherche Team (IRT) heeft zelf een criminele drugsorganisatie in het leven geroepen om diepte-infiltratie mogelijk te maken. Volgens Argos was dat de werkelijke aanleiding om het IRT in december 1993 te ontbinden.
Wie controleert politie en justitie? Dubieuze opsporingstechnieken van justitie liggen onder vuur. In Argos een uitvoerig gesprek met criminoloog Cyril Fijnaut en de hoofdofficier van Justitie in Rotterdam L. De Wit. Bovendien een discussie met de voorzitter van de IRT-commissie K. Wierenga en T. de Graaf, lid van de Commissie Van Traa.
Inleiding Cor Galis
Radio 1, de VPRO.
Van Traa, beste luisteraars, Maarten van Traa, Van Traa van de PvdA. Heeft u hem zien groeien de laatste weken? Eerst was ie maar gewoon Kamerlid. Buitenlandspecialist, dat wel, maar nooit minister of staatsecretaris geworden. Nu gaat ie misschien een heuse parlementaire enquête leiden. Jazeker, onze Maarten als Groot-Inquisiteur. De schat, hij gaat er nog serieuzer van kijken.
Een parlementaire enquête over de manier waarop de politie boeven vangt. Een enquête als uitvloeisel van de IRT-affaire. Ha, ha, ha, dat IRT. Dat IRT is een zegen voor politieke carrières op een zijspoor. Neem nou die Wierenga: als burgemeester bijna weggezakt, weggezakt in de vergetelheid van Tukkerland. Maar nu - dankzij het IRT - op zijn oude dag voorgoed toegetreden tot de 'Galerij der Bekende Nederlanders'. Wat ligt er straks voor Maarten niet allemaal in het verschiet. Minister worden, net als Van Dijk? Of omroepbobo, zoals Marcel van Dam. Zou Maarten soms de nieuwe NPS-voorzitter worden?
Het IRT, beste luisteraars, het IRT. Ook die bijtertjes van ARGOS hebben er vanaf het begin hun tanden in gezet. Die laten die zaak nooit meer los. Die Van Traa, die mag wel oppassen. Luistert U maar gauw naar de ARGOS-redacteuren Rudie van Meurs en Gerard Legebeke, luistert U naar de presentatoren Hans Simonse en Elles de Bruin.
Luistert U naar ARGOS!
------------
Draaiboek Opsporingsmethoden/Infiltratie
NB 67351.1 Kopfragment Gonsalves
uit: De georganiseerde misdaad
in: onorthodoxe verdedigingsmiddelen 0.23
NB 67351.2 Kopfragment Josephus Jitta
uit: Wij lopen altijd per definitie
in: voor uit de weg gaan 0.31
NB 67351.3 Kopfragment Fijnaut-telefoontaps
uit: Ik heb laatst eens een analyse gelezen
in: toepassing van dit soort zware middelen 0.27
DAT-bandje Kopfragment Van Traa
uit: Wat doen we tegen de georganiseerde criminaliteit
in: te houden
Tekst 1
Een parlementaire enquête naar de opsporingsmethoden die de politie tegen de georganiseerde misdaad gebruikt. U hoorde als laatste het PvdA-Tweede Kamerlid Van Traa. Een week geleden concludeerde een werkgroep uit de Kamer, waarvan hij voorzitter is, dat er zo'n enquête moet komen. En inmiddels ziet het ernaar uit dat een Kamermeerderheid dit voorstel steunt.
Een parlementaire enquête naar de opsporingsmethoden van de politie. Het is de zoveelste episode in het IRT-drama, het grootste politieschandaal in Nederland van na de oorlog.
De IRT-zweer ettert nog steeds door. Het IRT, het Interregionale Recherche Team Noord-Holland/Utrecht, dat nu bijna een jaar geleden met een daverende klap uit elkaar plofte. Vanwege de toepassing van een omstreden werkmethode, zo zei de leiding van de Amsterdamse politie en Justitie, namelijk het inzetten van een criminele infiltrant die op initiatief en onder regie van de politie op grote schaal in drugs mocht handelen. Onzin, concludeerde enkele maanden later de commissie-Wierenga, de speciale commissie die door de regering werd ingesteld om het uiteen spatten van het IRT te onderzoeken. De werkelijke reden waren de ernstig verstoorde onderlinge relaties binnen het team.
De IRT-affaire heeft inmiddels aan twee ministers de politieke kop gekost, maar nog steeds blijft de zaak in nevelen gehuld. Telkens duiken er nieuwe verhalen op over de opsporingsmethoden die de politie zou hebben gebruikt. Nog steeds is niet duidelijk wat de omstreden werkmethode precies inhield.
Wat mag de politie en wat mag ze niet? Hoever mogen infiltranten in opdracht van de politie gaan. Daarover gaat het vandaag in ARGOS. We spraken eerder deze week met de criminoloog Fijnaut en de Rotterdamse hoofdofficier van justitie De Wit. En in de studio praten ARGOS-redacteuren Gerard Legebeke en Rudie van Meurs met het D66-kamerlid De Graaff, lid van de werkgroep Van Traa, en de oud-burgemeester van Enschede Wierenga.
NA 241240
0.03 uit: Meneer De Graaf, u vervangt
1.28 in: scherp ondervragen 1.25
1.44 uit: vr: Wilt u ok voorzitter worden
1.49 in: ik wil helemaal geen voorzitter worden 0.05
2.48 uit: Meneer Wierenga, ook goedemorgen
4.02 in: politie niet op 1.14
5.19 uit: Maar wij hadden zelf al gezegd
5.35 in: aangehaakt op die opmerking 0.16
5.43 uit: Daarom heeft men
6.10 in: even op terug 0.27
7.51 uit: vr: Deze week
8.15 in: nu even naar luisteren 0.25
3.51
NB 52141.1 Fijnaut in Gouda (rede)
uit: De problematiek
in: juist op dit punt ten top 0.38
NB 71553.1 Fijnaut in Gouda
uit: Vr: Meneer Fijnaut, u heeft vanavond
Coornhertlezing
in: en zeker het grote publiek-0.01- 5.36
NB 99340.1 Van Randwijck
uit: Als je gaat infiltreren
in: heeft gehad, in ieder geval zijn effect heeft gehad 1.07
Tekst 2
De politiek, de Tweede Kamer was ook niet op de hoogte van dit soort veel vergaande vormen van infiltratie. Toch zou de politiek eigenlijk de normen moet stellen. Het parlement is volledig buiten schot gebleven, zegt Fijnaut.
NB 71553.2 Fijnaut in Gouda (rol politiek)
uit: Ja, buiten schot gebleven
in: nieuwe identiteit, enzovoorts, enzovoorts 5.28
NA 241240
8.25 uit: vr: Dat was professor Fijnaut
8.30 in: infiltratie 0.05
8.38 uit: Professor Fijnaut had het
9.50 in: tegenover stellen 1.12
10.15 uit: vr: Maar bij de inzet van het middel
10.33 in: geen wettelijke regeling voor 0.18
11.13 uit: Een andere reden
12.14 in: Ja, dat ben ik met u eens 1.01
12.34 in: en de wetgever
13.05 uit: Meneer De Graaff,
14.24 in: sluiten dat niet uit
14.53 in: worden ingezet 1.48
19.14 uit: vr: Maar en nu wend ik me tot de heer Wierenga
19.23 in: voor die wapenwedloop 0.09
19.34 uit: dat een heleboel
19.36 in: opgeklopt zijn 0.02
19.39 uit: Wat denkt u meneer Wierenga
20.25 in: georganiseerde zware criminaliteit 0.46
22.58 uit: vr: Moet je niet eerst
24.04 in: wegsnijdt 1.06
25.03 uit: vr: Ik heb afgelopen woensdagavond
25.15 in: eerst even naar luisteren 0.12
6.39
NB 99340.2 Fijnaut in Gouda (over IRT-infiltrant)
uit: Vr: Meneer Fijnaut, vind U dat in die IRT-affaire
cie-Wierenga proportionaliteit
ook voor Vrakking
onzin nieuwe middelen vanwege drugs,
terwijl discussie legaliseren
in: eerst even laten horen 6.23
MUZIEKPINGEL
NB 71553.3 De Wit in Gouda (toespraak)
uit: Moet de oplossing
in: heeft voorgedaan 1.22
MUZIEKPINGEL
NB 99340.3 De Wit in Gouda
uit: Vr: Meneer De Wit, u bent hoofdofficier
in: voldoende duidelijk antwoord is 4.39
MUZIEK
(De oplossing van hoofdofficier De Wit:
Laat die infiltratie maar aan het OM over. Fijnaut moet niets van dit standpunt hebben)
NB 71553.4 Fijnaut in Gouda (reactie op De Wit)
uit: Vr: Wat vind u daarvan, meneer Fijnaut,
in: infiltratie of wat dan ook 2.31
Tekst 3
Infiltratie door de politie is alleen maar geregeld door een aantal richtlijnen van de minister van Justitie en van de top van het Openbaar Ministerie. Richtlijnen, die veel interpretatieruimte open laten. Als het aan hoofdofficier De Wit ligt, moet dat ook zo blijven.
NB 99340.4 De Wit (over richtlijnen)
uit: Er heeft zich
eindigt met wettelijke regeling??
in: ik kan met die richtlijnen best leven, ja 3.16
NA 241240
25.18 uit: vr: Dat was hoofdofficier
26.57 in: checks and balances in zit 1.39
27.42 uit: vr: maar meneer De Graaff
slager eigen vlees
28.32 in: over afleggen 0.50
29.00 uit: 't Is niet interessant
29.20 in: anders dan in beslotenheid 0.20 1.10
29.22 uit: vr: Moet er bij dat soort wetgeving
29.56 in: voorbij kunnen gaan, nee
29.56 in: vr: Meneer Wierenga, 0.34
30.46 uit: Als ik daar iets van mag zeggen
uit: Men praat over die infiltratie
31.03 in: daarmee niet uit de voeten kan
32.13 uit: Wordt het ernstiger met
32.43 in: ernstig gevecht wordt geleverd 0.30
2.43
NB 75810
uit: geroezemoes
in: 0.06
Uitgebreide beschrijving:
Programma over de toelaatbaarheid van infiltratie door criminelen bij de opsporing van de georganiseerde misdaad. Vraaggesprekken met professor Fijnaut, hoogleraar strafrecht en criminologie, en met officier van justitie De Wit van Rotterdam. Volgens Fijnaut heeft het Openbaar Ministerie nog traditionele ideeen over infiltratie en is er bij de opsporing door de politie sprake van een "wapenwedloop". Volgens De Wit moet "van geval tot geval" worden bekeken of grenzen kunnen worden verlegd. Vraaggesprek met Tweede-Kamerlid Ton de Graaf van D66, lid van de commissie-Van Traa, en oud-voorzitter Wierenga van de commissie-Wierenga die de IRT-affaire onderzocht, over o.a. de vraag of er wettelijke regelgeving moet komen voor het opsporingsbeleid. Bevat fragmenten uit toespraken door Fijnaut en De Wit op 26-10-1994. Het programma wordt besloten met de rubriek 'Het Gat van de Radio' door Jet van Boxtel.
Beschrijving
00:00:30 Omroeper kondigt het programma aan. Inleidende fragmenten. Presentatoren leiden het programma in. Hans Simonse spreekt de verbindende teksten.
00:05:38 Interviewers spreken met D66-Tweede-Kamerlid De Graaf en oud-voorzitter Wierenga van de commissie-Wierenga. Volgens De Graaf mag een parlementaire enquête naar de IRT-affaire geen "inquisitoir" worden maar moet gericht zijn op "normering" voor de toekomst. Wierenga legt uit waarom de opsporingsmethodiek geen rol heeft gespeeld bij de opheffing van het IRT.
00:09:26 Fragment uit de Coornhert-lezing door prof. Fijnaut op 26-10-1994 in de Schouwburg in Gouda. Gerard Legebeke spreekt met prof. Fijnaut. Volgens hem leefden er in de top van het OM en bij de hogere politiechefs nog traditionele ideeën over infiltratie en stelt de politie 'aan het front' de opsporingsmethoden bewust niet ter discussie. Fijnaut stelt vast dat ook de politiek huiverig is voor openheid hierover en spreekt over een "wapenwedloop" in de opsporingspraktijk. Hij vindt "het activeren" van infiltranten uit het criminele milieu onder regie van de politie "een riskante weg."
00:21:42 Interview met De Graaf over de parlementaire controle op de opsporingsmethoden. Hij vindt het "niet nodig" dat het parlement altijd op de hoogte is, maar wel dat de opsporing moet plaatsvinden binnen door de politiek aangegeven grenzen. Volgens De Graaf moet een parlementaire enquêtecommissie de omvang van de georganiseerde criminaliteit onderzoeken: "Het heeft geen zin om opsporingsmethoden toe te staan als je niet weet tegenover wat voor bedreiging ze worden ingezet."
00:26:08 Wierenga zegt op vraag int. over de rechtvaardiging van het gebruik van steeds zwaardere middelen dat de normen "niet eindeloos" kunnen worden aangepast aan de tegenstander.
00:28:32 Gerard Legebeke spreekt met prof. Fijnaut. Op de vraag of er geen hopeloze strijd tegen de invoer van harddrugs wordt gevoerd, zegt Fijnaut dat dat "een akelig dilemma" is. Hij wil de discussie over de infiltratiemethoden niet beperken tot de drugscriminaliteit. Er moet volgens Fijnaut een "controlestructuur" komen voor de toepassing ervan bij andere vormen van criminaliteit. Hij verwijst naar het toenemend afluisteren van telefoongesprekken.
00:33:54 Fragment uit een toespraak op bovengenoemde bijeenkomst door officier van justitie De Wit waarin hij pleit voor de oprichting van een commissie binnen OM die "orde op zaken" stelt. Int. spreekt met De Wit, voorzitter van een adviescommissie over infiltratiemethoden. De Wit legt uit waarom volgens hem het OM de door de politie gehanteerde methoden moet toetsen. Hij vindt het plegen van strafbare feiten door criminele infiltranten een beleidsvraag en geen rechterlijke vraag. Volgens De Wit had het OM veel eerder richtlijnen moeten opstellen. 00:39:58 Fijnaut is het niet met De Wit eens. Hij vindt dat de politie zelf betrokken moet worden bij de vraag wat wel en niet kan. Ook de rechter kan volgens hem geen bewijs voeren zonder inzicht in de toegepaste opsporingsmethode.
00:42:30 De Wit zegt dat er geen vormen van infiltratie zijn geweest die niet binnen de geldende richtlijnen pasten. Op specifieke vragen over bepaalde vormen van infiltratie geeft hij een ontwijkend antwoord. De Wit: "Ik wil van geval tot geval bekijken waar je de grenzen legt." Met de huidige richtlijnen, zegt De Wit, kan hij "best leven."
00:46:08 De Graaf legt op vraag int. Gerard Legebeke uit dat hij "neigt" naar wettelijke regelgeving voor infiltratie. Hij vindt dat ook de rechterlijke macht zitting moet hebben in een centrale commissie. Wierenga is het niet eens met wettelijke regels. "Je maakt onze democratie dan te weinig weerbaar voor het gevecht." Afkondiging door Hans Simonse.
00:51:27 Aankondiging door omroeper Arie kleijwegt. De rubriek 'Het gat in de radio' door Jet van Boxtel.
00:54:14 Einde.