De komische VPRO-serie Toren C begint maandag aan zijn vijfde seizoen. In Frankrijk loopt inmiddels seizoen drie van de Franse versie, onder de titel WorkingGirls. Margôt Ros: ‘Het voelt alsof je je baby afstaat. Een baby die anders wordt opgevoed.

Toren C
Maandag, nederland 3, 21.20-21.50 uur

‘Draaien we buiten in een plantsoen, roept de regisseur: Margôt, je moet ook nog je broek uitdoen! Sta ik dit nieuwe seizoen alweer in mijn blote kont, terwijl ik nog zo had gezegd dat ik een keer zou overslaan!’ Aldus Margôt Ros, een van de schrijfsters en bedenkers van VPRO’s Toren C. De komische televisieserie van Margôt Ros en Maike Meijer begint aan zijn vijfde seizoen. De serie is inmiddels ook in het buitenland te zien, als remake. ‘Daar zijn het buitenlandse actrices die met de billen bloot moeten. Ze haken vaak al af als ze het script lezen. Gek hè, ze willen blijkbaar niet in hun blote kont een hele muur onder poepen,’ lacht Ros.
Producent Dan Blazer van BlazHoffski bood de serie in 2009 voor het eerst aan op de internationale televisiebeurs MIP in Cannes. Hij toonde vier fragmenten aan verschillende landen, Engels ondertiteld. Sommigen reageerden geshockeerd, maar de meeste mensen zaten lachend in de zaal. ‘Toren C is herkenbaar, hoe gek het ook is. De meeste landen herkenden de kantoorsituaties, ontsproten aan de absurde breinen van Margôt en Maike,’ aldus Blazer. ‘Bovendien is het geen talige, maar juist visuele humor. Zonder geluid is de serie ook grappig.’
Sindsdien zijn Canada (Frans- en Engelstalig) en Duitsland bezig met een proefaflevering van Toren C. Ook is Warner Bros in de VS geïnteresseerd. Frankrijk is vrijwel meteen met de serie aan de slag gegaan en heeft flink uitgepakt. WorkingGirls, zoals het daar heet, is een groot succes en werd vorig jaar zelfs genomineerd voor de Emmy Awards.
De Fransen zijn inmiddels hun derde seizoen gestart op Canal+ met gemiddeld 750.000 kijkers en dat is relatief veel voor een betaalkanaal.

Puzzel
De Nederlandse serie is zeker niet een op een overgenomen door de Fransen. Er zijn drie scenarioschrijvers opgezet. Volgens Paul Bellocq, een van de Franse scenaristen, is er flink aan de serie gesleuteld om het Frankrijk-proof te maken. ‘Toren C is een aaneenschakeling van sketches, waarvan Margôt en Maike alle tachtig rollen op zich nemen. Twee actrices die tachtig rollen spelen, werkt in Frankrijk niet. Daarom hebben wij zes vrouwelijke personages gekozen als blijvende personages. Zes dames die in hetzelfde bedrijf werken en hun privéleven delen met hun collega’s.’
Margôt Ros vat het kort en krachtig samen: ‘De Fransen rubriceren onze scènes en plaatsen ze dan onder de zes personages. Als een soort puzzel.’

Er zijn meer verschillen tussen de twee series. Zo is aan elke Franse aflevering een verhaallijn toegevoegd. Volgens scenarioschrijfster Béatrice Fournera willen Franse kijkers meeleven met de personages. ‘Door het volgen van een verhaallijn kunnen de kijkers zich beter identificeren.’ Ros vindt zo’n verhaallijn niet stimulerend voor haar creativiteit. ‘Sommige scènes zijn zo absurd, die kun je niet inpassen in een verhaal. Voor ons moet elke scène raak zijn en met een verhaallijn vlak je het verhaal af.’
Ondanks dat Ros en Meijer aanwezig zijn bij de eindmontage in Parijs, doen de Fransen met het origineel wat zij willen. Voor de geestelijke moeders van Toren C is dat niet altijd makkelijk. ‘Het voelt alsof je je baby afstaat. Een baby die anders wordt opgevoed,’ omschrijft Ros.

Verlegenheid
Al zijn er verschillen, aan de humor van Toren C valt weinig te veranderen. Schrijfster Béatrice Fournera: ‘Toen ik Toren C voor het eerst zag was ik verbijsterd. Ongelooflijk hoe ver de twee comédiennes kunnen gaan. Hun grappen zie je nergens anders.’
De Franse journalist Pierre Langlais (Télérama, LeMouv) vindt de Toren C-humor vernieuwend. ‘Frankrijk heeft een traditie van ouderwetse sketches; opgebouwde scènes met aan het eind de uitsmijter. WorkinGirls is extreem, trash en politiek incorrect. Voor het eerst zien Fransen scheten latende vrouwen en mannen die als lustobject worden behandeld. Françaises zijn vaak netjes, keurig en terughoudend, maar in WorkinGirls gaan alle remmen los en brengen de Franse actrices de kijker in verlegenheid met hun gedrag.’
Ook kijkers delen zijn mening. Fréderic (website Allociné) vindt WorkinGirls origineel en niet te vergelijken met andere Franse series. ‘Goeie grappen, overdreven en clowneske valpartijen – dat zie je nooit in Frankrijk – clichés die enorm worden uitvergroot en onbenullige botte opmerkingen. Helemaal als ze uit de mond van mooie meiden komen. Dat zorgt voor een grappige tegenstelling.’ Maar smaken verschillen. Zo blogt Le Monde: ‘De grappen lijken geschreven door een ouderwetse humorist, die misschien goed op de hoogte was in de vijftiger jaren.’

Grappen over valpartijen, scheten en seks zijn universeel en passeren zonder probleem de landsgrens. Wel is er volgens de Franse scenarioschrijver Bellocq verschil tussen Nederlandse en Franse humor. ‘Nederlandse humor is botter en directer, meer Angelsaksisch,’ benadrukt hij. ‘Franse humor zit meer verpakt in taal, is meer vertellend. Een grap moet een reden hebben en in een verhaal zijn ingebed. Vandaar dat bij ons de verhaallijnen beter werken.’
Als voorbeeld noemt hij de lesbienne scènes van Toren C. ‘In eerste instantie konden we ze niet gebruiken, maar nu is een nieuwe rol weggelegd voor beveiliger Michèle; een lesbienne. Bij dit personage passen seksueel getinte woordgrappen en een gemimede pijpscène.’

Moppencultuur
De besnorde portiers Karel en Fred zijn niet door de Franse ballotagecommissie gekomen. Waarschijnlijk zijn deze mannen teveel gebaseerd op een Nederlandse moppencultuur die Frankrijk niet kent. Volgens Ros twijfelden de Fransen aan de bewakers. ‘Ze snapten de ironie niet en konden geen vertaalslag maken.’ Scenarist Bellocq beaamt dit. ‘De twee portiers hanteren een te absurde humor, met teveel jeux de mots. En dan zijn het ook nog travestieten! Niet dat we daar iets op tegen hebben,’ voegt hij snel toe, ‘maar twee travestieten bij een serieuze organisatie, dat staat te ver af van de realiteit.’ Vandaar dat in WorkinGirls Sophie (25) en Sophie (25) de receptie bemannen. Gekleed in identieke bedrijfskleding, met sjieke sjaaltjes en gekleurde Nikes. Soms is een glimp van de Nederlandse pubermeiden uit de buitenwijken van Amsterdam te herkennen (wat errug!). Ze schoppen relletjes en troggelen geld af. Kauwen geen kauwgom, maar eten de hele dag zonnebloempitten, die ze tussen hun tanden laten kraken. Verder roken ze bij alles wat zuigt; ventilatiefilters, afzuigkappen en achter de receptie bij de kruimeldief.
De humor van Toren C blijft grotendeels overeind. Wel valt op dat extreme delen uit scènes zijn weggelaten. Neem bijvoorbeeld de nymfomane Debbie die een mannelijke collega probeert op te winden door, in een overvolle kantoortuin, haar telefoon uitgebreid af te likken. Waar de Franse Déborah al vrij snel in opgewonden toestand van haar bureau valt, likt de Nederlandse Debby nog even een bureaulamp mee, duikelt met een multomap tussen haar benen op het bureau van haar collega, die uiteindelijk met zijn hoofd tussen haar benen getuige is van haar masturbatie. De scènes eindigen wel met dezelfde zin. ‘Mag ik even je plakstift lenen?’

Vormgeving
Natuurlijk zien we ook typisch Franse elementen terug in de remake. ‘We spreken slecht Engels, iemand van de vakbond werkt bij de kantine, regelmatig wordt er gestaakt en Chinezen nemen het bedrijf over, zoals ze nu al veel Franse wijnhuizen overnemen,’ grinnikt Bellocq. ‘Ook is het heel erg Frans te denken dat de hele wereld Frankrijk geweldig en mooi vindt. Terwijl de Chinezen, die interesse tonen in het bedrijf, alleen maar bezig zijn met cijfers, cijfers en nog eens cijfers en helemaal niet met die mooie Eiffeltoren.’
Tot slot is het meest in het oog springende verschil tussen de series toch wel de vormgeving. Volgens Ros maakt Toren C een bewuste keuze voor lelijkheid, en wordt in de Franse versie geen lelijkheid aangeraakt. En dat geldt niet alleen voor de kantooromgeving – een gelikt glazen pand in frisse kleuren – maar ook voor de actrices. ‘Fransen poepen niet, zijn netjes en beschaafd. Ze maken alles mooi, met lekkere meiden, die mooie kleren dragen. Neem onze Els nou, moeder van vijf kinderen. Dat is bij hun Nathalie, een vrouw met lekkere tieten. Moeders met vijf kinderen hebben echt geen strakke borsten meer! Misschien dat de Franse serie te weinig kijkers trekt als de actrices te lelijk zijn?’ vraagt Ros zich af.
De Franse journalist Pierre Langlais weerspreekt dit. ‘De WorkingGirls-actrices zijn zeker geen topmodellen. In andere Franse series zijn de vrouwen veel mooier. Neem nou Nathalie. Die is toch veel te dik! Bedrijfsleider Karine is weer te mager. Wat nog eens wordt uitvergroot door haar te strakke kleding. De overige actrices zien er uit zoals normale Parijse vrouwen. Misschien zijn Nederlanders dat niet gewend en gaan Nederlandse vrouwen sowieso wat slechter gekleed.’

Deborah

wie is oui

Toren C  WorkingGirls

Karin        Karine (Claude Perron)
Els            Nathalie (Vanessa David)
Debbie      Déborah (Laurence Arné)
Cora         Hélène (Blanche Gardini)
Ramona    Sophie (Clemence Faure)
Sylvie       Sophie (Alice Belaïdi)
 
Karine is directrice van de commerciële afdeling en brengt haar tijd door met het tiranniseren van haar werknemers. Met name haar assistente Nathalie moet het ontgelden. Zij is een gescheiden moeder met vijf kinderen, doet aan gedeeld ouderschap.
Déborah, personeelsmanager en vrijgezelle dertiger, is op zoek naar nieuwe collega’s. Een baan die op haar lijf is geschreven, omdat ze zo haar ontembare sekshonger kan stillen. Marketingmedewerker Hélène is depressief. Zij huilt, eet, vraagt raad en zoekt wanhopig naar vrienden op Facebook. Ook zijn er de benjamins van het bedrijf: Sophie en Sophie, 25 jaar oud en werkzaam bij de telefooncentrale.