‘Juist is juist’

Zelfverzekerd stapt Wibe Synnave (22) uit Mechelen de sober ingerichte ontvangstruimte binnen in Vilvoorde, een stad ten noorden van Brussel. Een barretje en wat stoelen en tafeltjes vormen het decor. Een A4’tje op de deur maant bezoekers toch vooral te wachten: iemand van de productie komt vanzelf consumptiebonnetjes uitdelen. Twee per persoon en vrij te besteden. In Wibes rugtas zitten vier setjes kleding die hij met een beetje geluk vandaag allemaal nodig heeft bij zijn deelname aan het Vlaamse spelprogramma Blokken.

Het heeft even geduurd voordat Wibe mocht meespelen, want net als het kabinet kent ook Blokken een mannenoverschot. De wachtlijst bestaat uit zo’n 3500 mannen en 500 vrouwen. Mannen wachten minimaal twee jaar, vrouwen kunnen vrijwel direct naar de selectiedagen. Aldaar wacht kandidaten een vragenvuur: zes seconden bedenktijd per vraag, dertig vragen achter elkaar. ‘Razendsnel,’ herinnert Wibe zich. De beste dertig procent mannen en de beste dertig procent vrouwen gaat door, de rest mag meteen naar huis. Dan volgt nog een informeel gesprekje om te kijken of de kandidaat gemakkelijk praat. Wibe wachtte vervolgens nog een jaar op de uitnodiging voor de opnames.

Nu neemt productieassistent Nathalie De Stoop hem en de overige kandidaten mee naar de productielokalen boven de studio. Hier spreken ze de spelregels nog eens door en wordt de speelvolgorde bepaald. Wibe is als derde aan de beurt. Hoewel het een zonnige dag begin oktober is, heeft hij wat truien in zijn rugtas gestopt. De afleveringen zijn namelijk pas in de eerste week van november op de buis. ‘Zeg straks dus niet dat je gisteren zo lekker van de zon genoten hebt,’ waarschuwt Nathalie. ‘Dan raakt de kijker in de war.’ Terwijl ze de kandidaten naar de studio begeleidt, benadrukt ze hoezeer interactie met presentator Ben Crabbé gewenst is. ‘Ben babbelt graag, dus ga gerust in discussie met hem. Als jouw muzieksmaak hem niet bevalt, verdedig dan je keuze. Geef maar tegengas, dat is plezant voor de kijkers.’

Waar andere quizzen coulant omspringen met halve antwoorden, staat Blokken juist bekend om zijn strikte antwoordbeleid. ‘We zijn niet onmenselijk streng,’ meent juryvoorzitter Kris Soret als hij in de studio de jureringsregels uitlegt. ‘Maar wel: juist is juist. Dus Lord of the Rings wordt afgekeurd, want boek en filmtrilogie heten The Lord of the Rings. Het is niet The Dire Straits, maar Dire Straits. Indië is iets anders dan India. En Engeland is vrijwel altijd fout; het land heet Groot-Brittannië of Verenigd Koninkrijk. Tenzij we vragen om een voetballand, dan kan Engeland weer wel goed zijn.’

Ondertussen stopt op het parkeerterrein voor de studio een bus uit Arendonk, een grensplaats in de provincie Antwerpen. Aan boord zo’n veertig vrouwen van de plaatselijke afdeling van de KVLV, het Katholiek Vormingswerk van Landelijke Vrouwen. ‘De Boerinnenbond van vroeger.’ Ze trekken er vaker een dagje op uit maar vandaag is extra speciaal, omdat ze Ben Crabbé in het echt gaan zien.

Nadat ze ieder hun twee consumptiebonnetjes hebben gekregen, loodst publieksbegeleider Max La Menace de KVLV-vrouwen samen met het andere publiek de studio in. Op een simpele, uit multiplex opgetrokken tribune legt Max uit wat er van de toeschouwers verwacht wordt tijdens de opnames. Applaus bij een volledig lijntje, lachen om de grapjes van Ben en ‘oohs’ en ‘aahs’ bij verwondering en teleurstelling. Voor elke reactie heeft Max een handgebaar paraat en het oefenen ervan leidt tot grote hilariteit onder het publiek.

De eerste opname verloopt rommelig. Eerst ligt de show stil omdat het schermpje in Crabbés desk niet werkt, dan verliest een kandidaat haar microfoontje en er wordt tot tweemaal toe voorgezegd vanuit het publiek, dat iets te veel op zijn gemak lijkt. ‘Wat is de laatste letter van het meervoud van het Franse cheval?’ ‘Iks!’ klinkt het van de tribune. ‘Vervolledig de hit van de Black Eyed Peas: ‘I Gotta … ?’ ‘Feeling!’ klinkt het wederom, tot ontsteltenis van de presentator. De opname stopt en de jury moet in allerijl een vervangende vraag bedenken. Ondertussen verschijnt Crabbé met een mattenklopper ten tonele. ‘Wie was dat?!’ grapt hij. Al met al duurt het zo’n vijftig minuten alvorens de eerste uitzending van 27 minuten op band staat.

In de pauze tussen de opnames eten KVLV-leden Maria Michiels (63) en Johanna Slegers (66) een thuis gesmeerd broodje. Ze zijn zelfverklaarde fans van het programma. ‘Het is een dagelijks ritueel. Op tijd m’n eten klaar en dan samen met m’n man in de zetel Blokken kijken en het finalewoord proberen te raden,’ zegt Johanna, die enigszins beschroomd nog een bekentenis doet. ‘Het gebeurt dat ik om half­zeven m’n afwas laat staan en pas na Blokken verderga met de keuken kuisen. Maar zo gaat het zeker niet elke dag, hoor!’ Dan komt haar vriendin met drie royale glazen witte wijn terug van de bar. ‘Het is nog niet eens twaalf uur!’ roept Johanna verschrikt. ‘Ach, het is toch een speciale dag?’

De vriendinnen weten wel waarom het programma jarenlang al die kijkers weet te boeien. ‘Blokken heeft een geheim wapen en dat is Ben Crabbé. Hij is altijd zo sympathiek en vriendelijk. Hij spreekt de mensen aan op een simpele manier, heeft altijd zijn woorden klaar. Hij kan vlot uit z’n nek kletsen en je kunt met hem lachen. Of Blokken zonder Ben zou kunnen voortgaan? Zeker niet, dan is het gedaan.’

Ook Wibe is van mening dat de presentator de oorzaak is van het succes van de show, al moet hij bekennen dat hij zelf vrijwel nooit kijkt. ‘Het is meer iets voor mensen van boven de vijftig. Wat dat betreft is het publiek vandaag representatief voor de doelgroep, haha.’ Hij heeft zijn moeder en stiefvader meegenomen om voor hem te supporteren. ‘Zij vinden het een leuk programma. Bens humor is ook meer hun soort humor, niet zozeer die van mij. Ik doe puur mee om geld te verdienen. Maar Bens kennis is verbluffend. Als je vertelt waar je vandaan komt, somt hij zo tien cafés op met het plein of de straat waaraan ze liggen. En dat voor elke stad en elk dorp in Vlaanderen! Speel je voetbal, dan weet-ie zo een aantal van je tegenstanders op te noemen, in welke klasse je ook speelt. Absurd gewoon!’

Juryvoorzitter Soret sluit zich bij Wibe aan. ‘De slimste mens ter wereld, ook in Nederland bekend, is grotendeels gescript. De meeste grappen staan daar reeds vast. Bij ons niet. Ben heeft geen autocue, niets is van tevoren bedacht. Hij doet alles op ervaring en op zijn enorme kennis. Dat is wat hem zo uniek maakt. Als de kandidaten met de blokken spelen, gebeurt er weinig op het scherm. Maar de vraag, hoe eenvoudig ook, brengt een gespreksonderwerp en daarmee leven in de studio. Over de tijd bezien zijn we steeds meer een talkshow geworden, met Ben als gastheer.’

Ook in ons land is Blokken populair, als we mogen afgaan op het aantal Nederlanders dat zich aanmeldt. Veel van onze landgenoten struikelen echter al tijdens de voorselectie, maar elk seizoen zijn er toch zo’n vijf die erdoor weten te geraken. Meestal sneuvelen ze tijdens de opnames alsnog snel over typisch ‘Vlaamse’ vragen: ‘Wie is de huidige partijvoorzitter van CD&V?’ ‘Met welk cijfer begint het postnummer van Diksmuide?’ ‘Van welke Vlaams-Brabantse stad is Louis Tobback al sinds 1995 burgemeester?’*

Ook in Hilversum is het succes van Blokken niet onopgemerkt gebleven. Omroep Max heeft ooit een proefopname laten maken, weet juryvoorzitter Soret. Welke presentator daarbij achter Bens desk plaatsnam, houdt hij liever voor zich. Het is sowieso maar de vraag of diegene Crabbés talent en kennis zou kunnen evenaren. Zou hij niet gewoon zelf een eventuele Nederlandse versie moeten presenteren? ‘Ben is echt wel op de hoogte van wat er in Nederland speelt, dus dat is niet eens zo’n heel gek idee,’ meent Soret. ‘Maar goed, Omroep Max is er niet mee verdergegaan.’

Ondertussen is Wibe aan het spelen geslagen en met wat geluk met de blokjes en de tegenspelers weet hij tot tweemaal toe de finale te bereiken en het woord te raden. ‘Op voorhand viel het goed mee met m’n zenuwen, maar dat veranderde toen de muziek klonk. Het gesprekje met Ben is een zwart gat, daar weet ik niets meer van af. Ik zie straks op televisie wel wat ik allemaal gezegd heb, haha.’

Uiteindelijk strandt hij na drie gewonnen finales in de vierde voorronde. Bij zijn verlies kreeg hij nog een geavanceerd geluidssysteem mee als troostprijs. Hij grapt: ‘Ik had enkel 3000 euro en een televisie, je begrijpt dat ik nodig getroost moest worden.’