1
Sommigen geloven dat het voorkomen van pijn het doel van het leven is: hoe minder pijn, hoe beter. Als dat waar zou zijn, kun je concluderen dat niet-leven beter is dan leven, omdat niet-leven de grootste kans biedt geen pijn te voelen.
Het pijnloze leven is echter niet per definitie het beste leven.
Vermoedelijk moet onderscheid worden gemaakt tussen fysieke en mentale pijn. Dat wij een kies kunnen laten trekken onder verdoving is vooruitgang te noemen. Het pijnloze leven mag niet het ideale leven zijn, dat betekent nog niet dat wij ons moeten bekeren tot extreem masochisme.
2
Naast eigen pijn is er de pijn van mensen in je omgeving. Op een enkele kluizenaar na is de mens een sociaal wezen dat zijn omgeving beïnvloedt en door zijn omgeving wordt beïnvloed.
Hoe ga je om met mensen die pijn hebben? Moet je troosten of juist niet?
Bill Clinton zei gedurende zijn eerste presidentscampagne tijdens een debat tegen een dame in het publiek: ‘Ik voel uw pijn.’
Dit wordt als een belangrijk moment in zijn verkiezingscampagne beschouwd.
Zij die pijn hebben, willen graag dat anderen die pijn kunnen voelen. Of beter gezegd: erkennen.
Mensen willen erkenning voor hun pijn, zoals een kunstenaar erkenning wil voor zijn kunst. Je zou kunnen beweren dat kunst een omweg is om alsnog erkenning voor zijn pijn te krijgen.
3
Leven zonder anderen pijn te doen, is wellicht onmogelijk. Het naakte feit dat je bestaat, zou een ander al kunnen pijnigen. Denk aan het vierjarige kind dat een broertje of zusje krijgt en overmand wordt door jaloezie. Wij mogen deze kinderlijke pijn niet serieus nemen, toch is zij een voorafschaduwing van de pijn die nog zal volgen.
Soms gaat het pijnigen van de ander gepaard met schuldgevoel. Dit schuldgevoel kan een indicatie zijn van empathie, maar je kunt ook stellen dat het slachtoffer weinig heeft aan het schuldgevoel van degene die hem heeft gepijnigd.
Het pleit in elk geval voor de beul als hij tegen zijn slachtoffer zegt: ‘Ik weet dat ik je gepijnigd heb.’
Al zal menigeen de tranen van de beul krokodillentranen noemen.