1. De Europese Unie begon als de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal, kort na de Tweede Wereldoorlog. Het doel was het voorkomen van een nieuwe Frans-Duitse oorlog.
In de Eerste Wereldoorlog sneuvelden een kleine twee miljoen Duitse soldaten en ruim een miljoen Franse soldaten. Aantallen die we ons niet meer kunnen voorstellen, wij zijn al uit ons doen als er veertig doden vallen bij een aanslag. Misschien is dat morele vooruitgang. Aan de andere kant zijn wij gevoelloos voor verdronken vluchtelingen in de Middellandse Zee.
2. Tot pakweg de jaren negentig was de EU, die nog een tijdje EEG heette, betrekkelijk onomstreden. Het Europese project was saai maar onvermijdelijk. Er waren geen alternatieven – ja, verhuizen naar Australië of naar een van de landen die deel uitmaakten van het Warschaupact. Vrede was een leeg woord, omdat oorlog ondenkbaar leek.
3. Met de val van de Muur verdween de belangrijkste externe vijand. Daarmee kwam, al had toen vrijwel niemand dat door, de vraag op naar nieuwe vijanden. Die vraag ging gepaard met het afstoffen van het nationalisme. En dat afstoffen leidde weer tot weerzin tegen het Europese project.
4. Net als de staat Israël is de Europese Unie dus een erfenis van de Tweede en, indirect, de Eerste Wereldoorlog. De ontmanteling van die erfenis is in volle gang, maar er is ook weerstand tegen die ontmanteling. Hoelang zal de erfenis van de Tweede Wereldoorlog en daarmee de EU standhouden? Het kan spannend worden.
5. De Joegoslavische Burgeroorlog is betrekkelijk snel vergeten, althans in Nederland en in het Westen. Hooguit enkele militairen die daar dienden, en de getroffen burgers uiteraard, hebben nog last van trauma’s. Zijn uitbarstingen van geweld, zoals we die hebben gezien in het voormalige Joegoslavië, alleen daar denkbaar of is dergelijk geweld nog steeds goed mogelijk in West-Europa? Ik ben zeer gematigd optimistisch, het geweld is naar de periferie verdreven en daarom vermoed ik dat men liever agressie op sociale media uit dan het geweer te pakken.
6. De EU is en blijft een middel om oorlog in Europa zo lang mogelijk uit te stellen.