Arnon Grunberg met een korte verhandeling over vervreemding.

1.

Er was een tijd dat iedereen bij vervreemding (Entfremdung) aan Marx dacht, maar tegenwoordig wordt er minder aan Marx gedacht en zijn de ware marxisten, althans in Nederland, op een paar handen te tellen, anders dan sommige rechts-radicale lieden u willen doen geloven. Daarom mag u gerust aan vervreemding denken zonder Marx erbij te halen. Er was ook al vervreemding vóór Marx. Ruwweg kun je zeggen dat alle specialisatie tot milde en minder milde vormen van vervreemding zal leiden.

2.

In eerste instantie raak je vervreemd van jezelf, maar je kunt ook vervreemd raken van je partner, je kinderen en je ouders. 

Puberteit is een ander woord voor vervreemding, al zijn er pubers die niet aan  vervreemding doen. Veel van wat nu posttraumatisch stresssyndroom heet, is vervreemding.

3.

De romantische liefde kan worden gezien als een vorm van vervreemding. Verliefd zijn: lichtelijk vervreemd raken van de wereld.  
De huwelijkscrisis is denken: wat doet die vreemde meneer in mijn bed? 
Tot slot is er de scheiding of een sterfgeval en dan raak je vervreemd van degene die je was vóór die scheiding en dood.

4.

Vervreemding is normaal, waarmee niet is gezegd dat zij die niet aan vervreemding doen abnormaal zijn. Het bewustzijn is een vervreemdingsmachine, denken over jezelf is doorgaans niet helemaal samenvallen met jezelf, waaruit volgt: het menselijk bestaan is niet het vanzelfsprekende bestaan.
Niet voor niets menen veel boeddhisten dat het hoogst haalbare bestaat uit het reïncarneren als pakweg grassprietje. We nemen aan dat het grassprietje geen ander verlangen kent dan grassprietje te zijn, voor zover het verlangen kent. Het grassprietje bestaat vanzelfsprekend.

5.

Vervreemding kan ook een strategie zijn om minder te lijden. Wie zich kan loskoppelen van het verlangen, wie het kan zien als een paard dat hem voortsleept, zal concluderen: dat verlangen van me is onuitputtelijk, maar ik kan er ook om lachen. Om het eigen verlangen lachen, is een manier om minder te lijden. Met andere woorden, vervreemding is een rem op de overgave. 

Meer van Arnon Grunberg