Duurzaam eten produceren voor de hele wereld: hoe doe je dat? Hoogleraar Louise Fresco zoekt het antwoord in de genetica.

De nieuwe Zijderoute
Donderdag, Nederland 2, 14.05-15.05 uur

Wie vanavond aan de eettafel zit met een oer-Hollands prakkie voor zich zal er niet snel bij stilstaan waar die maaltijd vandaan komt. Dan hebben we het niet over de keuken of de supermarkt, zelfs niet de kas waar de aardappelen geteeld zijn, maar nog veel verder terug. Zuid-Amerika namelijk, waar die oh zo Hollandse pieper duizenden jaren terug voor het eerst de grond uitkwam. Ons eten is ‘het product van aardrijkskunde en geschiedenis,’ zo doceert hoogleraar en voedseldeskundige Louise Fresco vanmiddag in haar lezing ‘De nieuwe Zijderoute’, bij Human. 

Fres geeft les

Als we beseffen waar ons eten vandaan komt, zo betoogt Fresco, kunnen we ook beter bepalen hoe we met ons voedsel kunnen en moeten omgaan. Dat uit zich niet (alleen) in de vraag of we wel of geen biologisch kipfiletje moeten kopen, maar dat gaat veel dieper, tot in de aardappelzaadjes van nu en hoe we er in de toekomst voor kunnen zorgen dat de hele wereld op een degelijke manier gevoed wordt. Tenslotte lijdt nog steeds elf procent van de (immer groeiende) wereldbevolking honger, terwijl grote aantallen voedsel verspild worden. Hoe kunnen we zorgen voor gevarieerd eten, dat op duurzame wijze (en grote schaal) geproduceerd wordt, voor iedereen? Dat is een flink vraagstuk.
Fresco zoekt haar antwoord in de oude Zijderoute, in navolging van de Russische botanicus Nikolai Vavilov (1887-1943). Het gaat daarbij niet om de handelsroute zelf, die liep van Europa tot ver in Azië, maar juist om de zogeheten ‘oorspronggebieden’: waar vinden we het originele genetisch materiaal voor bijvoorbeeld de aardappel of de tomaat en wat kunnen we daaruit leren? Niet alleen over het product zelf (hoe telen we die bijvoorbeeld zonder al te veel kunstmatige stoffen?), maar ook juist hoe het in relatie tot de natuur en onszelf staat. ‘De sleutel tot duurzaamheid is een beter begrip van hoe plant, dier en mens genetisch functioneren, wat zij nodig hebben en wanneer.’ De nieuwe Zijderoute vinden we in de genetica, wil Fresco maar zeggen, ons ‘laatste vergezicht’. Oftewel, heren en dames wetenschappers: ga aan de slag.
Fresco, die deze Socrateslezing (een jaarlijkse lezing voor het Humanistisch Verbond) vorig jaar november uitsprak, schreef al eerder Hamburgers in het paradijs (2012) over deze problematiek. Voor de Human trok ze er ook zelf op uit: in Fresco’s paradijs, dat de komende weken wordt herhaald, bezoekt ze plekken waar kleine en grote ontdekkingen werden en worden gedaan op voedselgebied. Onder het motto ‘eten is weten is geweten’ reist ze de hele wereld over.