röling, röling, röling

NPO 2, 20.25-21.20 uur

 

Marte Röling is inmiddels 75 jaar, maar nog altijd even hardwerkend, excentriek en aanwezig. Jelte Maarten Boll en Deborah Faraone Mennella volgden haar vier jaar lang, samen met haar ‘geërfde familie’, de drie vrouwen met wie ze samenleeft. Allevier waren ze geliefden van de in 2005 overleden Henk Jurriaans. Nu runnen ze samen het bedrijf Röling & Partners, gevestigd in een grote verbouwde boerderij in het Groningse Uithuizen. De zussen Alissa en Adriënne Morriën en Wanda Werner hebben allemaal een aandeel in het zakelijke, artistieke en huishoudelijke proces. In de documentaire zien we hoe symbiotisch hun relatie is geworden. Ze hebben zelfs de ietwat lijzige manier van praten van elkaar overgenomen. Onbetaalbaar is de scène waarin de vier dames op leeftijd plaatsnemen aan de eettafel, allemaal aan dezelfde kant. Op die manier hebben ze allemaal goed zicht op een groot televisiescherm, waarop De wereld draait door te zien is. 

Behalve een inkijkje in dit bijzondere huishouden, geeft de film ook een beeld van de kunstenares Röling. Haar indrukwekkende carrière is nog in volle gang. Na het overlijden van Henk Jurriaans schilderde ze tientallen portretten van hem. Die waren in 2010 te zien in museum De Fundatie in Zwolle. Ralph Keuning, directeur van dat museum, bewaart er goede herinneringen aan. ‘Die serie is Marte ten voeten uit, heel monumentaal. Het is een heel persoonlijk project, maar toch spraken de portretten veel mensen aan. Bezoekers zagen hun eigen verdriet en verlies erin terug. De moed om die emotie onder ogen te zien en er iets moois mee te doen, werkte heel inspirerend. Röling komt door haar werken heen naar je toe.’

Marte Röling is echt een kind van haar tijd, legt de museumdirecteur uit. ‘Ze is een icoon van een heel doortastende, intelligente en creatieve generatie. Zij hebben in de jaren vijftig en zestig hun vrijheid veroverd, grenzen verkend en overschreden. Dat zie je ook in haar werk terug. De eerste associatie is met pop art, door de frisse kleuren en helderheid. Maar als je beter kijkt, is het heel expressief geschilderd, duidelijk schatplichtig aan de negentiende eeuw. Zo staat ze in de traditie van Liebermann, Israëls en Van Gogh.’

De documentaire volgt ook de totstandkoming van de plastiek ‘het Hanzebaken’ in opdracht van de gemeente Harderwijk. ‘Een heel goed gelukt beeld,’ volgens Keuning. ‘Rölings beelden ogen qua vorm traditioneel, maar zijn vaak van modern materiaal. Ik ben geboren in Harderwijk en heb een tijdlang vlakbij de plek gewoond waar het Hanzebaken nu staat. Het is esthetisch fraai en conceptueel sterk. Het bevestigt de identiteit van de stad. Harderwijk heeft zich lang van het water afgekeerd, en de mensen richten hun blik er nu weer op.’

Museum De Fundatie heeft een beeld van Röling in bezit; de ‘Grote gouden dikke vette vredesduif’ siert het dak van het pand. Keuning droomt: ‘Vanwege de omvang is het bijna onmogelijk, maar het is een van mijn diepste wensen om eens een overzichtstentoonstelling van Marte Röling te kunnen presenteren.’