Wie niet in God gelooft moet in sommige landen vrezen voor zijn leven. Boris van der Ham komt ook op voor de rechten van seculieren.

2Doc: Onder ongelovigen
NPO 2, 23.00-23.55 uur
‘Wij zijn thuis niets’ is in Nederland een heel normaal antwoord op de vraag naar je religieuze overtuiging. Wie geen enkele god aanhangt hoeft vaak nog minder uit te leggen dan wie wel met volle overtuiging naar kerk, moskee, synagoge of tempel gaat. Dat het in de meeste andere landen op de wereld juist omgekeerd is, wordt daarom nog weleens vergeten. Over voorvechters van het recht om niet te geloven gaat de documentaire Onder ongelovigen. Boris van der Ham, Oud-Kamerlid en voorzitter van het Humanistisch verbond, ontmoet mensen die op dappere wijze afstand hebben gedaan van de heersende religie. Zo spreekt hij een Soedanese in Londen, een Iraniër in Glasgow en een atheïstische vereniging in Istanbul. 

Boris van der Ham (tweede van rechts) en de leden van de atheïstische vereniging in Istanbul

Allemaal ex-moslims; de islam is in de documentaire de religie die nadrukkelijk niet beleden wordt. Een bewuste keuze, aldus Van der Ham. ‘Ook in andere religieuze gemeenschappen worden ongelovigen gediscrimineerd, maar in islamitische landen is het probleem toch wel het grootst. Daar bestaan nog wetten waarin de doodstraf staat op godslastering. Niet alleen als christen of ongelovige, maar ook als vrijzinnige moslim moet je soms vrezen voor je leven. In Nederland is men een beetje huiverig om dit te zeggen, uit angst in de PVV-hoek gedrukt te worden. Maar in die politieke correctheid moeten we niet vervallen. Wij komen op voor de rechten van iedereen die een andere opvatting heeft dan de hoofdopvatting.’
De wens om zich af te keren van de heersende religie komt niet van het hoofdkantoor van het Humanistisch Verbond in Amsterdam, maar duidelijk van de mensen zelf, zegt de oud-politicus. ‘Scheiding van kerk en staat is geen speeltje van het Westen, maar een mensenrecht van iedereen. In islamitische landen zijn veel mensen te vinden, ook gelovigen, die daar hard aan toe zijn. En ik vind dat wij vanuit onze bevoorrechte positie de verantwoordelijkheid hebben om de verhalen van die mensen te vertellen.’
Want op die manier moet verandering teweeggebracht worden. Van de halve minuut spreektijd die Van der Ham kreeg bij de Verenigde Naties in Genève verwacht hij niet veel. De documentaire gaat de komende maanden op tournee door het hele land, gevolgd door een discussie met de hoofdpersonen en andere ex-moslims. Ook is de website onderongelovigen.nl in het leven geroepen, waarop correspondenten uit verschillende landen verslag doen van hoe er met atheïsme wordt omgesprongen. Van der Ham: ‘Dat moet uitgroeien tot een platform van discussie en informatie. Hopelijk hebben we zo een stabiele basis om dit probleem onder de aandacht te blijven brengen.’