Geen land ter wereld sloot zoveel mensen op in een isoleercel als Nederland. Tot 2008, toen de isoleercel in opspraak kwam nadat een patiënt in zo'n cel overleed. Nu pleit de GGZ voor een beleid zonder 'dwang en drang'. In dat kader ontwierp de Italiaanse designer en architect Francesco Messori een alternatief voor de isoleercel: ‘de cocon’.

Een kale ruimte zonder meubilair en een zware deur met groot draaislot: dat is alles wat je ziet in een isoleercel. Niet echt een fijne ruimte, zo vond ook Francesco Messori. Als kind werd zijn oom in een kliniek opgenomen met schizofrenie en de omstandigheden daar zijn hem altijd bijgebleven. ‘Het was dramatisch, echt een gevangenis,’ vertelt Francesco in Ongesigneerd, de podcast over dagelijks design.

Nu gebruikt Francesco design om iets goeds te doen voor de maatschappij, te beginnen met het dramatisch omgooien van de isoleercel. Want waarom een koude cel, als je ook een warme veilige ‘cocon’ kan hebben?

Dat betekent: een zacht loungebed om op te liggen, kleedjes in allerlei kleuren en een afstandsbediening om zelf de sfeerverlichting en muziek te kiezen. Nog een belangrijk detail: er zit geen draaiende deur in, maar een schuifdeur. Francesco: ‘Bij een schuifdeur kun je zelf bepalen hoe ver je de deur openzet. En het klassieke angstaanjagende geluid van een zware deur die in het slot valt mag niet meer door de gangen klinken.’

Met ‘de cocon’ wil Francesco het idee van de isoleercel omdraaien. Want waarom zou alleen zijn per se negatief moeten zijn?

© Francesco Messori

De plek waar Francesco los mocht gaan met zijn menselijke ontwerpen, is kliniek Mentrum Reigersbos in Amsterdam-Zuidoost. Manager Marjan Holla wilde het helemaal anders doen en besloot om alle isoleercellen eruit te slopen: ‘Alleen al de aanwezigheid van separeercellen is voor de cliënt stigmatiserend,’ vertelt ze. ‘Want je weet altijd dat er een moment is dat je daar ingesloten wordt.’

Niet alleen de isoleercellen moesten eraan geloven: de hele inrichting ging op de schop. Geen gevangenisinrichting, maar luxe leren stoelen, grote plasma tv’s en schilderijen met glazen lijsten.

Als je mensen vertrouwen geeft gaan ze daar ook verantwoordelijk mee om, is de gedachte daarachter volgens Francesco. ‘Design heeft de kracht om het gedrag van mensen te veranderen.’

Eén van de patiënten in Mentrum Reigersbos kan dat beamen. ‘Ik werd opgenomen en ook als een patiënt behandeld, dus ging ik steeds gekker doen,’ vertelt een vrouw. ‘Het interesseerde me geen moer meer. Ik heb bij elkaar wel een half jaar tot een jaar in een isoleercel gezeten. Als je zo lang afgesloten bent van de buitenwereld word je vanzelf wel maf.’

Luister hieronder de hele reportage van Tjitske Mussche en Laura Stek: