Een rechtbankdrama legt de breed gedragen sentimenten tegen Roma in Hongarije bloot.

Sara Hoefnagel

Door: Colin van Heezik

In 2008 en 2009 pleegde een groepje rechts-extremisten in Hongarije zes moorden op Roma, onder wie een kind van vijf. Ze werden berecht in een 167 dagen, durend proces, tussen maart 2011 en augustus 2013. Een filmploeg woonde het proces bij en maakte er een documentaire over die op het IDFA van 2013 hoge ogen gooide.

Judgment in Hungary laat zien dat sentimenten tegen Roma in Hongarije niet beperkt blijven tot een groepje radicalen maar wijdverbreid zijn in de samenleving, inclusief de ambtenarij. De politie klungelde waarschijnlijk moedwillig om de bewijsvoering in deze zaak te frustreren, en tijdens het proces werden soms blikken van verstandhouding gewisseld tussen autoriteiten en verdachten, alsof de gezagsdragers sympathiseerden met de moordenaars.

Documentairemaakster Eszter Hajdu had altijd al een sterke band met de Roma-gemeenschap in haar land, zei ze in een interview: ‘Ik groeide op in een wijk waar veel Roma woonden. De haat tegen hen groeide in de postcommunistische tijd. In deze rechtszaak vond ik een goed “kader” om een film te maken over Roma-discriminatie in ons land. De claustrofobische rechtszaal is de perfecte setting om dit drama te vertellen. Wat gebeurt in een kleine rechtszaal waar mensen uit alle groepen van de samenleving aan het woord komen, geeft een goed beeld van wat in de samenleving als geheel gebeurt.’

Kinderen in een kamp voor Roma gemeenschap

Zo zien we een tattoo artist die weliswaar niet openlijk sympathie toont voor de extreem-rechtse denkbeelden van de daders, maar er kennelijk ook geen moeite mee had om een symbool voor ‘Heil Hitler’ in de nek van een van de daders te tatoeëren. Bij de kijker ontstaat het onbehaaglijke gevoel dat de daders met hun neonazistische denkbeelden in een land leven waar hun aversie jegens Roma min of meer normaal gevonden wordt.

De neonazistische politieke partij Jobbik is zeer populair en werd dit jaar bij de Europese verkiezingen de op een na grootste in Hongarije. Volgens Hajdu zijn ook de Hongaarse media verantwoordelijk. ‘Ze drukken constant anti-Romapropaganda af.’ Judgment in Hungary weet de kijker in zijn stoel te drukken met een beklemmend Kammerspiel waarin we de rechtszaal nauwelijks verlaten en gefascineerd raken door de charismatische en gepassioneerde rechter. Hij reageert vaak geïrriteerd op de Roma-getuigen, bijvoorbeeld wanneer ze taalfouten maken. Volgens Hajdu is zijn doel uiteindelijk ‘gerechtigheid te vinden en de zaak op te lossen’. Maar het blijft tot het eind spannend of dat gaat lukken.