Tussen mensen

Niets zo veranderlijk als de liefde. Welke verliefdheid ontpopt zich tot houden van? Welke tot haatgevoelens? Welke dooft uit tot kille onverschilligheid? Welke wordt overschreven door een nieuwe? In de loop der tijd hebben liefdes­idealen net zoveel verschillende gedaantes aangenomen: van instrument om voortplanting, financiën en status mee veilig te stellen tot belichaming van de Romantiek. Uiteindelijk is liefde een vrije keuze geworden. Het aantal liefdespartners waaruit tegenwoordig gekozen kan worden is oneindig, en de lat ligt hoog. De Israëlische hoog­leraar sociologie Eva Illouz sprak onlangs in de Volkskrant over het huidige liefdestijdperk: ‘Enerzijds koesteren we nog het premoderne, romantische beeld van erotische opoffering en emotionele versmelting, anderzijds zijn we heel rationeel. We willen de controle houden en voor onszelf de optimale keuzes maken.’

Met de onmogelijkheid van deze spagaat worstelen zestigers Chris en Ans, een hartverwarmend stel uit Waalwijk – uitzonderlijk in hun doorsnee-zijn. Gezien het stijgende aantal scheidingen, vrijgezellen en open relaties in
Nederland gaat het koppel met hun 35-jarig huwelijk tegen de stroom in. En dat valt niet mee: Chris en Ans voelen zich na al die jaren nog nauwelijks met elkaar verbonden.

In de documentaire Tussen mensen (2015) volgt filmmaakster Maasja Ooms het stel bij negentien therapiesessies van anderhalf uur. In dit debuut legt Ooms haarfijn de pijnpunten, stille aannames en kolkende frustraties bloot van wat er speelt tussen mensen die ruim drie decennia getrouwd zijn.

Ans wil ’s avonds Kolonisten van Catan met haar man spelen. Ze is gekwetst als hij daar geen zin in heeft. Chris lijkt blind voor het oud zeer dat de afwijzing bij zijn vrouw oproept. Chris heeft een aanbidster bij de vrijwilligersorganisatie waar hij met zijn vrouw werkt, en laat dit zich – tot grote woede van Ans – lekker aanleunen. Chris drinkt en leidt onder depressieve gevoelens, Ans heeft woede-uitbarstingen. Beiden vinden het moeilijk om aan elkaar hun kwetsuren te laten zien.

Tussen mensen is een sober, wonderschoon fly on the wall-document geworden dat melancholisch stemt. Zijn Chris en Ans fossielen uit het vorige liefdestijdperk? Passen duurzame relaties eigenlijk nog wel in een wereld waar zelfverwezenlijking het hoogste doel is geworden? Hoe maakbaar is de liefde? Hoe gaan we om met de breekbaarheid van relaties? Wie durft zich nog over te geven?

Volgens Illouz kan de moderne mens als geen ander omgaan met liefdesverdriet. Nieuwerwetse geliefden hebben eelt op de ziel: gepantserd met bindingsangst en cynisme bewaken ze hun autonomie en torenhoge verwachtingen. Chris is tot de tanden bewapend met een lach, Ans gebruikt soms haar vuisten om tot haar grijnzende man door te dringen. Maar ze laten niet los. Negentien sessies kost het hun om voor één moment de wapens te laten zakken. Twee keer knipperen met de ogen en het is gevlogen: liefde blijkt zo fragiel als een vlinder.

Uitzending op dinsdag 7 juli om 23.00 uur op NPO 2.

Na de uitzending is Tussen mensen online terug te bekijken