Het vierde Club Lees-boek: Hanneke koos Herfst van Ali Smith

Hanneke van der Paardt over haar keuze voor Herfst: “Ik heb het boek Herfst gekozen omdat ik het een ongelofelijk goed boek vind. Er zit zó veel in. Ali Smith is zó’n intelligente en grappige schrijver die volledig haar eigen gang gaat. Uit Herfst spreekt enorm veel politieke noodzaak. Empathie en medemenselijkheid zijn heel belangrijk voor Smith. De personages in Herfst zijn slim en fel, en ik voel me ook slimmer en feller worden als ik haar boeken lees. 

In de digitale kantlijn van de Club Lees-app deelt Hanneke veel persoonlijke gedachten en associaties bij het boek. Ze reageert in vlogvideo’s en voicenotes en deelt twee videoreportages. Hanneke: “In Herfst ben je soms ook even lost, maar dat vind ik niet erg. Misschien vind ik dat juist wel goed. Niet alles heeft direct een antwoord of verklaring nodig.” Als literaire hulplijn zet ze dichter en veellezer Joost Oomen in. Hanneke belt met hem over vragen als: Hoe lees je door in een moeilijk boek? Wat als je sommige delen niet snapt? Joost weet raad!

Daarnaast gaat ze in gesprek met journalist Tim de Wit, voormalig correspondent in Groot-Brittannië, over de Brexit - hoe zat dat ook alweer en wat was de stemming in het land? 

In het boek speelt de Britse popartkunstenaar Pauline Boty een rol, zij heeft echt geleefd. Daarover zegt Hanneke: “Ik vind het ook heel cool hoe Smith een heel verloren deel van de kunstgeschiedenis in het boek weet te verwerken, op zo’n manier dat ik me er heel goed aan kan connecten.” In een reportagevideo in de kantlijn leidt cultuurjournalist en podcasthost Yuki Kho Hanneke rond door de tentoonstelling van Hilma af Klint in het Kunstmuseum in Den Haag. Een vrouwelijke, abstracte kunstenaar die lang onbelicht is gebleven, net als de Boty. 

Tot slot zegt Hanneke nog dit over het einde van het boek: “De laatste dertig pagina’s van het boek laten me zweven. Ze maken dat ik 100 levens wil leven en alles wil zien, voelen, begrijpen en meemaken. 

We moeten ons laten blijven raken, dat zegt dit boek tegen me. En: WEES TEGENDRAADS. Ali doet de dingen hoe zij het wil en haar personages en boek ook. Er zit veel wijsheid in dit boek, en schoonheid, heel veel parels van zinnen en beelden. Ik heb onwijs veel zin om dat met de andere leden en de lezers te gaan delen.” 

De 101-jarige Daniel Gluck en de 32-jarige Elisabeth hebben een bijzondere vriendschap. Elisabeth leerde Daniel kennen toen ze acht was. Hij was haar buurman, en deze belezen, enthousiaste kunstverzamelaar nam haar mee in zijn wereld van kunst en literatuur.

Als Elisabeth naast een slapende Daniel in het verzorgingshuis zit, dringt de betekenis van de gesprekken die ze als kind met hem had tot haar door. Van hem leerde ze wat het leven waardevol maakt, en hij voedde ook haar belangstelling voor kunst, met name voor de popartkunstenares Pauline Boty over wie ze haar afstudeerscriptie heeft geschreven.

Daarnaast kijken we mee met de surreële ijldromen van Daniel, waarin tijd, ruimte, taal en natuur door elkaar heen spelen. 

De meest hilarische pagina’s zijn gewijd aan Elisabeths benadering van alledaagse beslommeringen, waarin Ali Smith met grimmige ironie de kille politieke verhoudingen na de Brexit en de dolgedraaide bureaucratie aan de kaak stelt.

Herfst is met vaart en humor geschreven, maar stemt ook tot nadenken over onze moderne tijd. Het is een inspirerende ideeënroman over een innige vriendschap.

Herfst is onderdeel van een vierluik; Ali Smith schreef in de reeks ook de boeken Winter, Zomer en Lente.