Het zesde Club Lees-boek: Lemuël koos Wij Slaven van Suriname van Anton de Kom

“Wij slaven van Suriname gaat niet alleen over de Nederlandse zwarte bladzijdes zoals wij die hier inmiddels via het onderwijs hebben leren kennen,", vertelt Lemuël “maar nog meer over wat er niet verteld is. En dat gaat om meer dan alleen bladzijdes, eerder hele boekenkasten.” Hij vindt het een belangrijk boek. “Naast het blootleggen van deze Nederlandse koloniale verminkingen, herschrijft Anton de Kom ook de verhalen van de mensen die tot slaaf zijn gemaakt tot eervolle en hoopvolle gebeurtenissen en dat allemaal gebaseerd op feitelijke archiefstukken.” 

Het lezen van Wij Slaven van Suriname was voor Lemuël een echte ontdekkingstocht. “Ik heb nieuwe perspectieven leren kennen. Anton de Kom heeft met dit boek tot slaafgemaakten weer mens gemaakt. Het boek voelt voor mij noodzakelijk, tijdloos en bitterzoet.”

In de digitale kantlijn van de Club Lees-app deelt Lemuël veel persoonlijke gedachten en associaties bij het boek. Hij reageert in video’s, voicenotes en geschreven tekst. Anton de Kom was naast schrijver ook dichter. In een videoreportage gaat Lemuel, zelf dichter, met collega-dichter Sophia Blyden in gesprek over De Kom’s poëzie en de impact ervan.

In een tweede videoreportage heeft Lemuël een ronde tafelgesprek met collega-filmmakers Hesdy Lonwijk en Patrick Chin over Wij Slaven en de doorwerking van de thema’s uit het boek anno nu, specifiek in hun werk als filmmakers van kleur in de witte Nederlandse filmwereld.

Wij slaven van Suriname is zowel een literair meesterwerk, een persoonlijke en algemene geschiedschrijving als een felle aanklacht tegen racisme en uitbuiting. In dit boek uit 1934 werd voor het eerst de Surinaamse geschiedenis beschreven vanuit antikoloniaal gezichtspunt, door een afstammeling van slaafgemaakten die de gevolgen van de koloniale overheersing aan den lijve had ondervonden. Anton de Kom vertelt hoe het Nederlandse koloniale bewind het land en zijn inwoners onderdrukte, en hoe verschillende Surinaamse bevolkingsgroepen daartegen in opstand kwamen. Met grote eruditie schrijft hij over de verschrikkingen, maar ook over moed, zelfrespect en vrijheid. 160 jaar na de officiële afschaffing van de slavernij en bijna 90 jaar na de eerste publicatie heeft het boek, en zijn boodschap, niets aan zeggingskracht ingeboet. Deze nieuwe editie bevat nieuwe inleidingen van Mitchell Esajas, Tessa Leuwsha en Duco van Oostrum.

Anton de Kom (1898-1945) geldt als de belangrijkste stem in de antikoloniale beweging van de 20e eeuw. In de jaren dertig werd De Kom verbannen uit Suriname. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij actief in het Nederlandse verzet. Op 24 april 1945 overleed hij in een Duits concentratiekamp. In 1969 ontdekte de Stichting tot behoud en stimulatie van Surinaamse Kunst, Kultuur en Wetenschap De Koms gedichten, en gaf ze uit in een kleine oplage in Paramaribo. In juni 2023 verschenen de gedichten opnieuw in de bundel Vandaag vrij, altijd vrij.