Het was volle bak op de eerste Frontlinie-meet-up in de Tolhuistuin in Amsterdam, afgelopen 6 september. Met Tim de Wit als geweldige gastheer vlogen we langs de thema’s van de afgelopen uitzendingen.

Door de ogen van  de Zuid-Afrikaanse schrijver Andrew Feinstein (Shadow World) en Klaas van Dijken (Lighthouse Reports) keken we naar de megawinsten van wapenbedrijven in deze tijden van oorlog en naar de militarisering van de Europese buitengrens.

Een erg geslaagde avond wat ons betreft en voor herhaling vatbaar.

Ik maakte me afgelopen week boos over de kritiekloze verslaggeving rond de machtswisseling in het Britse koningshuis.

Het perspectief vanuit de (ex-)koloniën op het instituut dat zo lang het uithangbord was van het brute Britse kolonialisme ontbrak in de (meeste) uitzendingen en de (meeste) kranten in de eerste 48 uur na de dood van koningin Elizabeth.

Geen beelden van de detentiekampen in Kenia, waar honderdduizenden onafhankelijkheidsstrijders tijdens de Mau Mau-opstand werden gemarteld, verkracht en vermoord in de acht jaren na Elizabeths aantreden.

Geen beelden uit het Britse concentratiekamp op Cyprus waar tussen 1955 en 1959 honderden onafhankelijkheidsstrijders werden gemarteld.

Wel veel foto’s van Nelson Mandela en de Queen. Mandela was de Koningin dankbaar omdat ze zich in 1986 uitsprak tegen de regering van Margaret Thatcher, die fel gekant was tegen de vrijlating van Mandela en niet instemde met economische sancties tegen het apartheidsregime.

Maar geen woord over de volmondige steun uit Londen in de veertig apartheidsjaren daar voor.

Er waren gelukkig genoeg uitzonderingen waarin wel de aandacht werd gevestigd op dat duistere verleden van The Firm, zoals prins Harry zelf het miljardenbedrijf van zijn familie noemt. Maar ze verdronken in het overige aanbod.

Als een voetnoot in de geschiedenis.

Stel je voor dat de BBC bij de dood van Robert Mugabe uren zou hebben gevuld over zijn moedige strijd voor de onafhankelijkheid van Zimbabwe in 1980 en alleen in een aparte reportage het geweld zou noemen dat in zijn naam werd gepleegd.

Deze week ben ik in Groenland voor een nieuwe Frontlinie-aflevering. Op het televisiescherm op mijn hotelkamer zie ik dat BBC en CNN na een week nog altijd niet te stoppen zijn met de oeh-en-aah-verslaggeving van het Britse ceremonieel.

Buiten motregent het en drijven ijsbergen voorbij, vol blauw smeltmater op hun kruinen.

De rotswanden om de baai weerkaatsen het ontroostbare gehuil van ongeduldige sleehonden, hun witte vacht bruin van de modder.

De zomers waren nog nooit zo nat en zo lang, vertellen de Groenlanders.

Tussen de ijsschotsen wachten twee cruiseschepen vol toeristen die hier komen om de afbrokkelende smeltende gletsjers te fotograferen. Het ramptoerisme loopt de spuigaten uit, vindt zelfs de burgermeester van Ilulissat.

Ik hoorde dat Antartica het afgelopen jaar 100.000 toeristen ontving.

Klimaatverandering is ook een business opportunity.

Tegelijkertijd heeft Groenland het hoogste aantal zelfmoorden ter wereld. Ik wil weten of we de verklaring voor dat verdriet van Groenland echt allemaal binnen het frame van klimaatverandering moeten zoeken.

Of dat we, zoals nu in Londen, een belangrijk perspectief over het hoofd zien.

De Vlaamse Minister van Omgeving, Zahul Demir, heeft op 23 augustus een akkoord getekend met het Amerikaanse milieuagentschap EPA over de uitwisseling van informatie met betrekking tot PFAS-vervuiling.

Twee dagen later bracht Demir een bezoek aan Decatur, Alabama, naar aanleiding van onze aflevering in april. In "Troebel water" onderzocht Frontlinie in Alabama de gevolgen van de lozing van de ‘forever chemical’ PFAS in de Tennessee River door chemiefabriek 3M.

Ook heeft de EPA op 26 augustus een voorstel ingediend om PFAS als ‘hazardous susbstance’ te labelen, om de transparantie rondom PFAS-lozing te vergroten en bedrijven verantwoordelijk te kunnen houden voor de vervuilende gevolgen van de chemicaliën.

Niet alleen in België en Amerika wordt PFAS nu uitgebreid behandeld in het nieuws, maar ook in Nederland is hier meer aandacht voor gekomen. Zo is er op 12 september een artikel verschenen door Follow The Money waarin Schiphol, de omgeving van Chemours en de Westerschelde worden genoemd als ‘PFAS-hotspots’. 

Daarnaast stelt nu coalitiepartij D66 Kamervragen over PFAS-lozing door afvalverwerker Indaver in de Westerschelde naar aanleiding van de uitzending van Zembla afgelopen week. Hierin werd onthuld dat de Nederlandse overheid al jaren op de hoogte was van de lozingen door Indaver.

• Er was zoals gezegd afgelopen week weinig aandacht voor de smetten op Elizabeths blazoen. De opiniepagina's van The Guardian waren een positieve uitzondering, met bijdragen van columnisten Nesrine Malik en Afua Hirsch, universitair hoofddocent Nalini Mohabir en de Australische politicus Lidia Thorpe.

• Met het boek The Last Resort  gaan we niet naar de smeltende ijskappen in Groenland, maar zoeken we de warmte op; in haar boek beschrijft Sarah Stodol de effecten van de groeiende mensenmassa’s op de stranden van Monte Carlo, Fiji, Acapulco en Miami Beach. Denk aan lokale economieën in wurggreep, de vergroting van onze CO2-voetafdruk en stranden die krimpen als gevolg van erosie en de stijgende zeespiegel.
• Tijdens het International Literature Festival Utrecht worden onder meer verschillende schrijvers en denkers uitgenodigd om te debatteren over actuele en urgente thema’s van deze tijd. Bij Exploring Stories (zaterdag 1 oktober) gaan fictieschrijvers in gesprek met filosofen, journalisten en wetenschappers over klimaat, ongelijkheid, oud en nieuw kolonialisme, feminisme en de oorlog in Oekraïne.

Tot de volgende,

Bram Vermeulen