In de vierde aflevering van Grensland gaat over het Eerste Kanaal, het propaganda-kanaal van het Kremlin. Is het een spreekbuis van Poetin? Of zijn wij in het Westen misschien ook te eenzijdig? Pravda: oftewel propaganda in en over grensland.

kijk nu op NPO Start

Voor mensen die houden van conspiracy-theorieën moeten absoluut kijken naar deze vierde aflevering van Grensland. Jelle is in Moskou, om te kijken naar de nieuwsvoorziening, die een cruciale rol speelt in het conflict in Oekraïne.

Russische journalisten worden vermoord, onafhankelijke media zijn er nauwelijks, op grote schaal wordt zelfcensuur gepleegd. Maar waar kijken Russen dan naar? En hoe worden ze gehersenspoeld?

Jelle duikt in de wereld van het Eerste Kanaal, het propaganda-kanaal van het Kremlin. Is het een spreekbuis van Poetin, zoals critici beweren? Of zijn wij in het Westen misschien ook te eenzijdig? Net als Jelle vraag je je in de loop van de uitzending af: is hij werkelijk degene die hij vertelt dat hij is en klopt het wel wat hij zegt?

meer over Pravda! bij de VPRO/Human

'Een propagandamachine' noemde de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Kerry, Ruslands de internationale nieuwszender Russia Today onlangs.

De zender werd in 2005 opgericht om het Russische perspectief op wereldgebeurtenissen te geven, als tegenwicht voor zenders als BBC World, CNN en Al-Jazeera. Maar de afgelopen jaren raakte de zender in opspraak. Zo ook tijdens de crisis op de Krim en de ramp met MH17. Volgens critici zou sprake zijn van het verdraaien van feiten, gebrek aan wederhoor en af en toe ook keiharde leugens. Wat is de Russische kijk op de werkelijkheid?

Medialogica sprak direct betrokkenen en onderzocht hoe het is om voor Russia Today te werken. Hoeveel invloed heeft het Kremlin daadwerkelijk? En is het wel mogelijk om feiten van meningen te scheiden als de Russische kijk op de werkelijkheid centraal staat?
►Deze tv-uitzending was te zien op 14 januri 2015 en duurt 39 minuten

Het Russische staatspersbureau RIA Novosti wordt opgeheven. Het gaat op in een nieuw staatspersbureau dat Rossia Segodnya gaat heten met aan het hoofd de ultraconservatie Dmitri Kiseljov. RIA Novosti schrijft zelf dat de opheffing past in het beleid waarmee het bewind van president Vladimir Poetin zijn greep op de media vergroot. Mediatycoon Derk Sauer over het belang van RIA Novosti.
► Dit radio-fragment is uitgezonden op 4 november 2014 en duurt 9 minuten

Meer lezen over propaganda en Poetin

Poetin slaagt er steeds beter in om de media te gebruiken als zijn wapen tegen iedereen die weigert naar de pijpen te dansen van het Kremlin. The Atlantic beschrijft in dit artikel nauwkeurig hoe geraffineerd de Russische president te werk gaat.

Hoe dat specifiek opgaat ten aanzien van oekraine lees je op de website stopfake.org, een website die de info van Moskou rond Oekraïne in de volgens hen juiste context probeert te plaatsen. Op donderdag 1 oktober werd daar een srtuk geplaatst van Alexey Eremenko, van The Moscow Times en werkt ook freelance voor het persbureau Reuters. Elke week haalt een verslaggever of gast-spreker (bijvoorbeeld zakenman) een gerucht onderuit, verspreid door Moskou.

Onafhankelijke media:

Moscow Times: opgericht door de Nederlandse zakenman Derk Sauer en inmiddels alweer een tijdje in handen van uitgeverij Sanoma.
Grani.nu: in Rusland al een jaar verboden, maar voor ons nog wel te lezen. Volgens Russische bronnen is dit de meest onafhankelijke krant in Moskou. TV Rain/Dozhd tv: sinds een jaar alleen online, eigenaar satelliet wilde niet meer meewerken.
Radio Echo Moscow: Dmitry Bykov is een van de bekendste medewerkers van dit station.


Radio Svoboda
Nezavisimaya gazeta (krant)
RBK, vooral economisch, voor de helft politiek

Pro Moskou

don't mess with Moscow

Hiernaast zie je een YouTube-filmpje waarin het Russische imperialisme even goed wordt aangeprezen. Begin dit jaar kwam die online en inmiddels is ie al 7 miljoen keer bekeken. Volgens het filmpje maken mensen in de Baltische Staten nu 'de toiletten schoon in Europa' en leeft Centraal-Azië van de steun van de Vs en de inkomsten van marijuana.
► lees hier meer over het filmpje.

Pravda in de jaren negentig

Pravda kwam al in 1993 aan bod bij de VPRO: een fragment uit Diogenes over het eind van de Russische krant 'Pravda'. Wat er instond had nooit iets te maken met de door vrije journalisten op het spoor gekomen waarheid, maar was de door de partijleiding geopenbaarde waarheid. En die was meestal gelogen.