In de greep van Kymo

‘Ik kom voor Kymo. Om 15.00 uur heb ik een afspraak.’ De receptioniste van OLVG-locatie Oost wil graag helpen, maar vindt geen Kymo in het systeem. ‘Van welke afdeling is hij,’ vraagt ze vriendelijk. Dan zeg ik dat het een nieuwe collega is die misschien nog niet in het systeem zit. Een robot. ‘O, daar heb ik over gelezen,’ zegt ze lachend. Ze gaat bellen en meldt dat ik word opgehaald. Niet door Kymo, wel door ziekenhuisapotheker Mirjam Crul. De goedlachse kankerdeskundige is nauw betrokken bij de aanschaf, het proefdraaien en de evaluatie van Kymo. Die naam is een verbastering van ‘chemo’ en bedacht door een collega die tijdens een zomerkamp Amerikaanse kinderen met kanker steeds hoorde praten over ‘my kemo’. Vandaar. Wereldwijd is OLVG het 46ste ziekenhuis dat de beschikking krijgt over deze ultramoderne apothekershulp en in de Benelux het eerste. De prijs van het apparaat is geheim, maar wie een half miljoen euro schat, zit aardig in de buurt.

Hoofdtaak van Kymo is wat in medisch jargon VTGM heet: Voor Toediening Gereed Maken. In dit geval van medicijnen voor kankerpatiënten. Die geneesmiddelen worden bijna altijd in vloeibare vorm toegediend via een infuus en het is oneerbiedig gezegd een nogal giftig goedje. De bereiding is maatwerk, omdat kanker hardnekkig is, de kleinste afwijking in receptuur enorme bijwerkingen kan veroorzaken en alleen al in OLVG met ruim tachtig verschillende stoffen wordt gewerkt. Alles gebeurt in een steriele omgeving en vanzelfsprekend wordt niets aan het toeval overgelaten. Ook daarom is het voor buitenstaanders geen sinecure om Kymo te ontmoeten.

(tekst loopt door onder afbeelding)

De voordelen die Kymo biedt, zijn divers. Hij moppert in de pauze niet over Ajax, kan exacter werken en is twee keer zo snel als medisch personeel. Daarnaast is hij niet gevoelig voor giftige chemicaliën en heeft hij geen enkel probleem met repeterende handelingen. Integendeel, de veel voorkomende gewrichtsklachten onder apothekers door het vullen of legen van spuiten kent de Italiaanse gastarbeider niet.

Net voor ik mij in de herenverkleedsluis wil gaan klaarmaken om de steriele werkplek van Kymo te bezoeken, wordt Crul gebeld. ‘Nee! Echt waar? Heb je Federica al gebeld? Hoe lang gaat dat duren? Ik weet niet hoeveel tijd Hugo heeft,’ vang ik op. Ze beëindigt het gesprek en komt met slecht nieuws. Kymo heeft een spuit laten vallen. ‘Dat is nog nooit gebeurd, ook niet in de proefperiode en het lastige is dat hij het zelf niet in de gaten had en heeft.’ Ik zeg dat ik alle tijd heb. ‘Dit ga je zeker opschrijven. Het is ook de werkelijkheid.’

Met telefonische assistentie van de helpdesk bij de Italiaanse fabrikant wordt Kymo duidelijk gemaakt wat hij zojuist heeft gedaan. Dat wil zeggen, resetten en zijn status omzetten naar ‘niets in de hand.’

Collega’s van Crul bezochten Deense en Noorse ziekenhuizen met eenzelfde robot om te zien of Kymo ook geschikt was om in Amsterdam te gebruiken. Zelf bezocht ze de fabrikant in het Italiaanse Ancona. Crul: ‘De medische normen in Noordwest-Europese landen zijn bijna overal hetzelfde. Omdat we alleen maar positieve ervaringen hoorden, waren we snel overtuigd.’ Kymo is iets kleiner dan zijn 45 broertjes en zusjes en daarom uniek. ‘Het is een stevige arm die in een enorme kast zit. Omdat die kast vanwege de omvang misschien niet schadevrij door onze gangen kon, is er aan beide zijden een centimeter afgehaald.’ Hoewel de robot genderneutraal is, spreekt men in OLVG consequent van ‘hem’. Dat vindt Crul eigenlijk ook wel vreemd, gezien zijn multitaskend vermogen. Want dit is bij vrouwen over het algemeen groter. De koosnaampjes die de robot krijgt, verschillen per ziekenhuis. Er is ook een Antonio, een Superman en een Sophia Loren.

Twintig minuten later is Kymo klaar om mij te ontvangen en zijn skills te tonen. Aanraken of handen schudden is er niet bij. Kymo zit in een glazen kast en bestaat uit slechts een stevige ijzeren arm met daaraan geen hand maar een klein greepje. Twee stalen ‘vingertjes’ die lijken op het uiteinde van een tang. ‘Als je goed kijkt zie je verschillende inkepingen. Die zorgen voor de grip,’ zegt apothekersassistente Karima Chichaoui. Samen met een collega begeleidt ze Kymo vandaag. Hun werkruimte is warm, lawaaierig en klein. Daar heeft arm Kymo geen last van. Die pakt zakjes, flesjes en spuiten en draait alle kanten op. Af en toe houdt hij precies recht voor ons enkele seconden een flesje omhoog. ‘Nu laat hij zien wat hij heeft gedaan,’ zegt Chichaoui. Dit blijkt geen grapje. ‘Zo kunnen we rustig controleren of alles is opgelost.’

Als ik zeg dat Kymo best lang over een flesje doet, geeft Crul mij gelijk. ‘Klopt. Hij maakt nu cyclofosfamide en dat is een van de moeilijkste medicijnen. Normaal gaat het sneller.’ Dat hij juist vandaag dit moeilijke goedje maakt, is niet om mij te imponeren, maar toeval. Door zijn glazen huis heeft Kymo wel wat weg van een claw machine, de grijper op de kermis. Maar dat krachteloze handje weet niet van aanpakken en stelt altijd teleur. Kymo bijna nooit.