Hoogste tijd het roer een flinke zwieper te geven en in de bres te springen voor onze ecosystemen en biodiversiteit. Zo niet dan leven de enige dieren op aarde straks in varkens- en kippenstallen. Dus: hoe stoppen we de achteruitgang? Hoe brengen we de wilde dieren terug? En hoe zorgen we dat dieren een goed leven kunnen leiden?

In april staat VPRO Tegenlicht in het teken van onze relatie met de natuur. Van dierencommunicatie en emoties tot rechten voor de natuur: de uitzending Stem van de natuur vraagt wat onze verantwoordelijkheid als mens is om te handelen naar wat we weten over dieren en hun plaats in de wereld.

Tom Mustill
Tom Mustill is bioloog en bestudeert de taal en het gezang van walvissen – die tot veel meer in staat zijn dan Mustill ooit had kunnen bevroeden. Hij schreef er een boek over: How to speak whale. Zijn opgedane kennis heeft ervoor gezorgd dat hij een verantwoordelijkheid voor deze gigantische dieren is gaan voelen. 

Michael Bronstein 
Michael Bronstein is computerwetenschapper en onderzoekt de taal van walvissen met machine learning, een vorm van kunstmatige intelligentie. Hij is ervan overtuigd dat we dankzij deze nieuwe technieken binnen afzienbare tijd een heleboel meer weten over hoe walvissen communiceren, en waarover.

Samadi Galpayage
Samadi Galpayage is gedragsecoloog en doet onderzoek naar speelgedrag bij hommels. Haar bevindingen zijn baanbrekend, worden veelvuldig bejubeld in de media en zijn een game changer wat betreft onze kijk op insecten: die blijken intelligenter en veelzijdiger dan gedacht. Het lijkt nu een kwestie van tijd tot de hommel op de lijst komt te staan van dieren die bewustzijn hebben, intelligent zijn en pijn kunnen lijden.

Bob Fischer
Bob Fischer is dier-ethicus. Hij hekelt hoe we met dieren omgaan, en bedacht een vernuftige aanpak om dierenleed in te dammen: hij plaatst dieren in een zogenaamde moral weight index. Hoe meer bewustzijn, intelligentie en emotie dieren hebben, hoe hoger hun score, en hoe zorgvuldiger we met ze zouden moeten omspringen. Op deze manier kan dierenleed bijvoorbeeld makkelijker worden meegenomen in politieke beslissingen. 

Diana Reiss
Diana Reiss is psycholoog, onderzoekt dolfijnen en werkte mee aan de ‘Cambridge Declaration on Consciousness’ die stelt dat de meeste niet-menselijke dieren het vermogen tot bewustzijn hebben. Ze is ervan overtuigd dat wetenschappers beleid kunnen én moeten beïnvloeden. ‘Wat we weten, moeten we omzetten in daden.’ Wapenfeit: Reiss zorgde ervoor dat de tonijnvisserij haar vistechnieken aanpaste waardoor ze voorkomt dat dolfijnen ‘bijvangst’ worden.

Jessica den Outer
Jessica den Outer is milieu-jurist en probeert natuurgebieden rechten te geven. Ze begon het initiatief ‘Maas in de Wet’ waarmee ze rechten voor de Maas wil afdwingen. Nodig, want de rivier is momenteel sterk vervuild door alle bedrijven die er zonder pardon hun afval, chemische stoffen en microplastics in mogen dumpen. En dat terwijl het drinkwater van zeven miljoen mensen in Nederland en België uit diezelfde Maas komt – om nog maar te zwijgen over alle natuur die erdoor bemodderd raakt. 
 

Cathy Miorelli
Cathy Miorelli is ecosysteem-activist en geniesoldaat van het Amerikaanse dorpje Tamaqua, Pennsylvania. Ze streed jarenlang onvermoeid voor het verbieden van dumpen van gif in de natuur. Met succes. Dankzij de inspanningen van Miorelli werd Tamaqua de eerste plek ter wereld waar een wet werd aangenomen die de rechten van ecosystemen erkent. Burgers hebben dankzij die wet de macht om vervuilers verantwoordelijk te houden.
 

regie
Stephane Kaas

co regie USA
Ilja Willems

redactie
Arnout Arens 
William de Bruijn 
Ilija Bozovic
Mo Jouhri
Tara Vierbergen
Jim Schulpen
Julia Veldman
Paula Witkamp

camera
Remco Bikkers
Diderik Evers
Pim Hawinkels

geluid
Gideon Bijlsma
Sander den Broeder
Benny Jansen
Lily van Leeuwen

editor
Tim van der Maden

stem
Sarah Sylbing

productie
Marie Schutgens 
Zoë de Wilde
Koos van de Merbel 

eindredactie
Geert Rozinga
Jasper Koning

© VPRO 2023