Het Spoor Terug
Cheerio! 6: het amusement
Deel zes van de zeventiendelige serie 'Cheerio!' over Nederland tijdens de wederopbouw.
In deze aflevering: het amusement
Het is mei 1945. Nederland is bevrijd. Pianist Jip Vogel kan het einde van de sperr-tijd niet afwachten en gaat op de 4e mei de straat al op met zijn accordeon. Maar de volgende dag breekt het feest pas goed los. Iedereen is opgelucht en vrolijk. Iedereen wil feestvieren, dansen, lachen. Iedereen heeft honger naar amusement. Voor de Nederlandse artiesten breken gouden tijden aan.
Inleidende teksten:
TEKST 1 Het is mei 1945. Nederland is bevrijd. Pianist Jip Vogel kan het einde van de sperr-tijd niet afwachten en gaat op de 4e mei de straat al op met zijn accordeon. Maar de volgende dag breekt het feest pas goed los. Iedereen is opgelucht en vrolijk. Iedereen wil feestvieren, dansen, lachen. Iedereen heeft honger naar amusement. Voor de Nederlandse artiesten breken gouden tijden aan. Niet in het minst door de aanwezigheid van de geallieerde troepen, die, wachtend op hun terugkeer naar huis, wel een verzetje willen. Ze betalen de artiesten met sigaretten, drank en andere lekkernijen. En die artiesten vinden dat prima. Niet alleen Jip Vogel, die bijna 45 jaar na dato nog prima in staat blijkt om Winnifred Attwell te vertolken, maar ook jazz-trompettist Ado Broodboom en zangeres Nelly Suddy. En Rita Reys, die toen nog Nederlandse teksten zong...
TEKST 2 Een deel van de opnamen die u in deze aflevering van 'Cheerio!' hoort, zijn in december van verleden jaar gemaakt in de VPRO-studio. Daar werd een reünie georganiseerd voor impresario Frans van Klingeren en een aantal artiesten die voor zijn bureau - de Algemene Nederlandse Vereniging voor Amusement (Anova) - werkten. Anova was gespecialiseerd in het organiseren van feesten voor verenigingen en bedrijven. Want onmiddellijk na de oorlog bloeide het fenomeen 'personeelsfeest' op. Panelen vol foto's en artikelen herinnerden daar aan op de reünie.
TEKST 3 Omdat de grammofoonplaat in die naoorlogse jaren nog weinig voorstelde, werden vooral de artiesten, die optraden voor de radio en die je overal in het land met eigen ogen en oren kon zien en horen, populair. Dat waren dus de Nederlandse artiesten. Zangers als Max van Praag en Marcel Thielemans, zangeressen als Mieke Telkamp en Jany Bron, orkesten als Ihe Ramblers en The Skymasters... Maar de man, die al snel de populairste van allemaal werd, was zanger Eddy Christiani. Tot het eind van de jaren '50 gingen zijn liedjes als 'Ouwe Taaie' en 'Kleine Greetje uit de polder' erin als koek. In een Hilversums etablissement haalt hij - samen net zangeres Annie de Reuver - herinneringen op aan die - voor hen - gouden jaren.
TEKST 4 De tijd van de Wederopbouw was ook de glorietijd van de radio. Televisie werd pas aan het eind van de jaren 50 een massa-medium. Het amusement bij de radio bestond uit showprogramma's als De Bonte Dinsdagavond Trein, Negen Heit de Klok en de Showboot, uit hoorspelen en uit kleinkunstprogramma's. Een belangrijk figuur in die wereld van het radio-amusement was Wim Ibo.
TEKST 5 Het radio-amusement moest "prettig en beschaafd zijn, met levenswijsheid en een glimlach", zo hadden de omroepbazen in Hilversum afgesproken. En ze hielden er angstvallig toezicht op, dat elk aanstootgevend woord uit de tekst werd geschrapt of desnoods uit de band geknipt. Dat ervoer Wim lbo ook bij het maken van de beroemde radioserie "De familie Doorsnee". Hij was op het idee voor die serie gekomen na een tweede werkbezoek aan Amerika, in 1951.
TEKST 6 Kneuterigheid en angsthazerij, ook en niet in het minst bij de (voor de oorlog nog zo kritische) VARA. Toch is het bij die omroep dat de man, die later heel wat autoriteiten publiekelijk op de tenen zal trappen, zijn radiodebuut maakt. Op 31 december 1954 houdt Wim Kan zijn allereerste Oudejaarsconference. Een hele brave, dat wel. Want we zitten nog altijd in de jaren dat er gewerkt moet werden, dat er gelachen mag worden, maar dat taboes vooralsnog taboes blijven.