Het Spoor Terug
Keerpunt ’72 2: Acties en alternatieven
Tweede aflevering van driedelige serie ter gelegenheid van het zilveren jubileum van de belangrijkste milieuorganisaties van ons land.
Samensteller Kees Slager ging op zoek naar de mensen, de acties en de sfeer van het eerste uur, toen overal in het land burgers zich organiseerden en probeerden om de ongebreidelde groei van de vervuilende industrie, van wegenaanleg en luchtverkeer te stoppen, om natuur en landschap te redden en om alternatieven aan te dragen voor de uitwassen van de wegwerpmaatschappij.
Acties in het Rijnmondgebied, tegen geluidshinder van Schiphol in Zwanenburg, Oosterschelde open.
Geïnterviewden:
-Cees van Ojik, huisarts in Zwanenburg;
-Hans van Damme en Paul de Schipper, aktiegroep Oosterschelde open;
-Remi Poppe, oprichter Centraal Actiecomité Rijnmond (CAR) nu tweede Kamerlid SP;
-Jaan Gallé, actiegroep Weg met de stank;
-Els Plantenga, de werkgroep Natuur- en milieubehoud Eindhoven;
-Ben Wasser, actiecomité Groenlanden (Ooypolder);
-Jan Abrahamse, werkgroep Dollard (Waddengebied);
-Kees van Leeuwen, visser;
-Nelleke Wüstow, Rijnmondgebied
Inleidende teksten:
En dan nu Het Spoor Terug met het tweede deel van onze serie "Keerpunt '72", over de ontstaansgeschiedenis van de milieubeweging. Daarin staan vandaag de acties en alternatieven centraal.
Samenstelling Kees Slager.
tekst 1
Van 1967 tot 1971 probeert een keurige studiegroep van verontruste Zwanenburgers de politiek ervan te overtuigen dat de geplande aanleg van de 5e Schipholbaan, desastreus zal uitpakken voor hun dorp. Als vier jaar argumenteren niets uithaalt, nemen radicalere inwoners het initiatief over. Huisarts Cees van Ojik is er bij, want hij zit in de studiegroep.
tekst 2
Een groep, die omstreeks 1971 ook steeds vaker de pers haalt is de Actiegroep Oosterschelde Open. De acties zijn minder agressief, maar wel effectief. Hans van Damme en Paul de Schipper :
tekst 3
Remi Poppe, oprichter van het Centraal Actiecomité Rijnmond gebruikt ook een vissersschip om actie te voeren.
tekst 4
Als het CAR (al dan niet via tips van fabriekspersoneel) weer ergens een smeerpijp heeft ontdekt, dan zijn Poppe en z'n medestrijders niet te beroerd om dat meteen aan de grote klok te hangen .
tekst 5
De Oosterscheldegroep zoekt wat minder de confrontatie met de politici, maar maakt wel handig gebruik van de landelijke verkiezingen en de daarmee gepaard gaande tournee, die de aspirant-Kamerleden in 1971 maken.
tekst 6
Terwijl ze in Bergen op Zoom vrezen voor de stank die een afgesloten Oosterschelde zal opleveren, zijn ze een eindje verderop in West-Brabant al zeker van de stank. In Geertruidenberg probeert Jaan Gallé met haar actiegroep "Weg met de stank!" op haar eigen manier de bewoners in beweging te brengen tegen de vergiftiging van het riviertje de Donge.
tekst 7
'Weg met de Stank', het CAR, de Lastige Zwanenburger en de Actiegroep Oosterschelde Open zijn voorbeelden van groepen burgers, die niet meer geloven in alleen maar argumenteren tegen overheid en bedrijfsleven. Maar er zijn er, die dat nog wel doen; de Werkgroep Natuur- en Milieubehoud Eindhoven bijvoorbeeld. Oprichtster Els Plantenga.
tekst 7a
Ook in de Ooypolder, ten oosten van Nijmegen, heeft Rijkswaterstaat plannen, die ten koste gaan van het landschap. Hier wil men een bocht van de Waal afsnijden, waardoor niet alleen een prachtig poldergebied verloren gaat, maar ook het dorpje Ooy op een eiland tussen twee rivieren komt te liggen. De bewoners vormen het 'actiecomité Groenlanden', dat in 1971 in actie komt. Ben Wasser:
tekst 8
In Noordoost Groningen probeert de Werkgroep Dollard het unieke brakwater-getijdegebied te behoeden voor een buitendijks afwateringskanaal dwars door de prachtige kwelders. Die groep bestookt de overheid vooral met wetenschappelijke rapporten maar probeert daarnaast ook een nieuw actiemiddel uit. daarover Jan Abrahamse.
tekst 9
De Werkgroep Dollard is niet alleen tegen de vernieling van de kwelders, de groep draagt ook een alternatief aan in de vorm van een gemaal of een binnendijks kanaal. Ook de actiegroep Oosterschelde Open heeft een alternatief voor de afdamming. Dat alternatief is: verhoog de dijken tot zogenaamde 'delta-hoogte', zoals dat ook langs de Westerschelde gebeurt. Dan worden zowel het milieu als de visserij gespaard. Kees van Leeuwen.
tekst 10
Zelfs dominee Hans Bouma engageert zich met de strijd tegen de afdamming van de Oosterschelde door er een complete bundel gedichten over te schrijven. Het aantal mensen dat zich aansluit bij de strijd voor een beter milieu groeit in het begin van de jaren '70 toch massaal. Ook journalisten engageren zich en dat is belangrijk, want het belangrijkste wapen dat de milieuactivisten hebben is het "schandaal maken" en daar heb je de pers bij nodig. Nelleke Wüstow en Els Plantenga:
tekst 11
Ook bij de strijd om de Oosterschelde engageert bijna de Nederlandse pers zich. Behalve één krant; de Provinciale Zeeuwse Courant. Paul de Schipper en Hans van Damme .
tekst 12
Een groot deel van de bevolking en van de pers mag zich dan engageren met de milieustrijd; dat geldt in het begin van de jaren ' 70 zeker nog niet voor de meeste autoriteiten. Bij sommigen, zoals de Rotterdamse burgemeester Thomassen, veroorzaken de activisten zelfs een lichte vorm van paranoia. Nelleke Wüstow.
Tekst 13
En wat te denken van de reactie van de autoriteiten op de "brandende auto-actie" van de Lastige Zwanenburgers, uit het begin van de uitzending...?