Radio à la Carte
Marc Chavannes: Lubach op Lauwersoog
Lubach op Lauwersoog - Door Marc Chavannes
Arjen met een ‘e’ Lubach wordt snel een beroemdheid op de zondagavond. Zijn VPRO-programma Zondag met Lubach is de eerste geslaagde poging Nederlandstalige nieuws-satire op tv te brengen. Het programma ‘stond’ zodra het werd uitgezonden, najaar 2014.
Lubach weet wat hij wil. De spotwaardige onderwerpen van de afgelopen week benoemen en waar mogelijk op hun kop zetten. Hij heeft goed gekeken naar hét Amerikaanse voorbeeld, Jon Stewart, die sinds mensenheugenis The Daily Show op Comedy Central brengt en daarmee een geloofwaardiger nieuwsbron voor jongeren is, dan de reguliere nieuwsprogramma’s.
De houtje-touwtje sfeer is knap ontregelend, met oog voor de inhoud. De sfeer van opgewekt-vileine jongenspoppenkast en georganiseerd improviseren is ook de kracht van Lubachs radioavontuur uit 2010, Lubach op Lauwersoog.
Vrijwillig opgesloten in een verlaten vakantiehuisjespark gaat de satirische verslaggever de strijd aan met zichzelf onder extreem-solitaire omstandigheden. Het is een experiment in niets-beleving. De verraste onschuld, een van Lubachs wapens, is in deze serie voluit hoorbaar.
Het begint al wanneer hij afkickt van de gebruikelijke elektronica. Zonder telefoontje en andere internetpijplijntjes is hij op zichzelf aangewezen. Het doet even denken aan Wolkers en Bomans op Rottumerplaat (1971) . Wij van de permanente bereikbaarheid op visite in de stilte.
Na een paar dagen gaat de leegte in Lubachs kleren zitten, als het weer. Hij maakt daar een mooi nummer van. Zo goed als hij is in overdrijving, zo behendig blijkt hij met minimalistische stijlmiddelen. Het mooie is dat zijn zelfonderzoek de luisteraar aanzet zijn voorbeeld te volgen, zonder dat Lubach zelf geestelijk uit de kleren gaat.
De avonturier ontdekt in de afzondering van het bevroren landschap dat muziek zijn laatste impuls van buiten is. Hij hoort zijn muziek veel beter dan in het normale leven. Hij danst er zelfs stiekem op. En houdt even op met boterhammen smeren om goed te luisteren. Thuis doet hij dat nooit.
In het huis van afzondering zijn naar schatting 50.000 woorden te vinden, schat Lubach. Een fractie van wat hij onder handbereik heeft in zijn gewone leven vol afleiding. Hij vindt meestal een derde van De Groene Amsterdammer interessant, nu wel 70 of 80 procent. Als we meer tijd hebben staan we opener voor nieuwe indrukken, is de conclusie. Haast, scheer je weg.
In de laatste van vier afleveringen gaat de stadsmens buiten wandelen om stilte op te nemen. En hij filosofeert over de vraag hoe je voorkomt dat je teveel met ‘het weer’ bezig bent. Lubachs theorie: hou het midden tussen niksdoen en het te druk hebben: dan denk je niet na over wat voor weer het zal worden.
Lubach had verwacht dat hij dag en nacht zou gaan verwisselen. Dat is niet gebeurd. Maar hij idealiseert de sleur van alledag. ,,Morgen mag ik naar huis. Dat voelt toch wel als een bevrijding.’’