Femicide en plagiaat
De opera Carmen kwam zo’n 30 jaar geleden mijn leven in met het geluid van castagnettes en de stem van Frank Groothof: ‘wat denk je dat dit is? Nee, dat is niet het kunstgebit van je oma. Nee, dit zijn castagnettes.’ Daarmee start Frank Groothof het meeslepende verhaal van soldaat José die verliefd wordt op het allermooiste meisje uit de sigarenfabriek: Carmen. Spoiler: aan het eind van de opera vermoordt José haar.
Carmen viert dit jaar haar 150e verjaardag: in 1875 ging ze in première. Ik blijf het magisch vinden dat muziek met het verstrijken van zoveel tijd al haar zeggingskracht kan blijven behouden.
Carmen is misschien wel actueler dan ooit: Bizet schreef een opera over femicide avant la lettre.
Bizet werd geboren op 25 oktober 1838, dus afgelopen weekend was het perfecte moment om een kleine muzikale duik te nemen in zijn muziek en dan vooral de muziek van Carmen.
De ontegenzeglijke tophit uit die opera is toch wel de Habanera. Als je die muziek niet kent uit de opera zelf, dan waarschijnlijk toch wel uit bijvoorbeeld de Doritos Reclame, de Pixar film Up of een van de vele andere verschijningsvormen waarin ze oppopte. Maar waar komt de Habanera eigenlijk vandaan? Het antwoord ligt voor de hand: Havana. Het is een dans die op Cuba de contradanza wordt genoemd, maar in Europa bekend werd als de Habanera. Het meest typerende ingrediënt is het ritme: gepuncteerde achtste, zestiende, achtste, achtste.
Nu vond ik in mijn zoektocht naar Habanera’s een exemplaar van de Spaanse componist Sebastián Iradier dat in mijn oren zo ongelooflijk veel op Bizet’s Habanera lijkt dat ik mijn oren bijna niet kon geloven. Ik ben heel benieuwd wat jij er van vindt: El Arreglito, heet het.
Accepteer de 'social' cookies om deze 'spotify'-content te bekijken.
Klik hier om je cookie-instellingen aan te passen.Een moment geduld, de content wordt geladen.
En voor de helderheid: Iradier stierf al voordat Bizet zijn Habanera schreef. Zou Bizet Iradiers muziek gehoord hebben of is hier sprake van zo’n stevig muzikaal kader dat twee componisten met eenzelfde ingrediënt een bijna identiek gerecht kookten?
Los van dit vraagstuk draaide ik afgelopen weekend drie versies van Bizet’s Habanera: die van Maria Callas, die van Frank Groothof en die van The Muppets. Op Instagram plaatste ik een poll om te kijken welke versie favoriet was: The Muppets wonnen met overweldigende glans. Cavia Beaker blijkt de allerbeste Carmen te vertolken.