Moeite met componerende vrouwen?
‘Competities zijn voor paarden, niet voor artiesten’ zei componist Béla Bartók. Een quote die ik graag en vaak aanhaal en volmondig beaam. Maar soms is het wel erg lucratief om toch een gooi naar een prijs te wagen: omwille van de bijkomende naamsbekendheid of, omdat de prijs inhoudelijk ongelooflijk waardevol is. En dat is het geval bij een van de oudste kunstprijzen die we kennen: Prix de Rome.
De Prix de Rome begon ruim drie-en-een-halve eeuw geleden in 1663 - onder het bewind van de kunstminnende zonnekoning Louis XIV - als een aanmoedigingsbeurs voor kunststudenten die de winnaar in staat stelde om een aantal jaar in Rome te resideren op kosten van de staat. Je kunt je voorstellen dat dat een componist als muziek in de oren klinkt! Om kans te maken, moest je als componist een cantate schrijven voor solostem en orkest.
Erg leuk om door de lange lijst met winnaars te scrollen; daar kom je bekende namen tegen als Hector Berlioz, Charles Gounod en Jules Massenet , maar ook namen die misschien minder bekend voorkomen zoals Ernest Boulanger. Deze Franse componist won de Prix de Rome in 1835. Later trouwde hij met zijn zangstudent en ze kregen twee dochters: Nadia en Lili. Beiden supermuzikaal en beiden componist.
In 1908 deed oudste dochter Nadia tevergeefs een gooi naar de prijs. Het verhaal wil namelijk dat één van de juryleden nogal moeite had met componerende vrouwen. Nadia kreeg een tweede prijs en de eerste prijs werd dat jaar niet uitgereikt. Dat jurylid was een zekere Camille Saint-Saëns. Een enorme teleurstelling voor Nadia. Vijf jaar later - in 1913 - won haar zusje Lili de prijs wél. Dat moet een beetje wrang zijn geweest voor Nadia, maar die bezocht haar zusje tijdens haar residentie in Rome en beide zussen schreven daar een serie prachtige pianostukjes: 3 petites pieces pour piano (Nadia) en 3 Morceaux pour piano (Lili).
Die stukken en nog véél meer prachtige pianostukken van Nadia en Lili zijn recent op cd gezet door pianist Duco Burgers, wiens diepgewortelde liefde voor deze muziek in elke noot doorklinkt.Nadia was overigens lang niet de enige die de prijs tegen alle verwachtingen in niet won: Maurice Ravel wilde ook dolgraag en ook hem is het niet gelukt. De originele Prix de Rome is in 1968 voor het laatste uitgereikt, maar sommige landen (waaronder Nederland) hebben een eigen Prix de Rome. Het levensverhaal van Nadia en Lili is overigens een stuk dramatischer dan een misgelopen prijs; daarover vertelde Duco afgelopen zaterdag in Vrije Geluiden.