Bij het ongeval tijdens een militaire oefening van het Korps Commandotroepen (KCT) in maart 2021 raakte een reservist van de mariniers levensgevaarlijk gewond. Volgens een onderzoekscommissie van Defensie stond 'de promotie van veiligheid' bij het Korps Commandotroepen 'nog in de kinderschoenen'. Veiligheid maakte ten tijde van het incident 'geen standaard onderdeel uit van de bedrijfsvoering'.
De conclusies volgen vijf jaar na het rapport van de Commissie Van der Veer, die er in 2018 al op wees dat de veiligheid bij Defensie ver onder de maat was. Aanleiding voor dat rapport was het fatale ongeluk met een mortiergranaat in Mali, waarbij twee Nederlandse VN-militairen om het leven kwamen. Een ander onderzoek (van de Commissie Verbeet) concludeerde in 2021 dat er bij Defensie nog veel moest verbeteren op het gebied van veiligheid. ‘Defensie is goed in het maken van dikke plannen, maar minder goed in het uitvoeren daarvan’, zei commissievoorzitter Gerdi Verbeet destijds tegen de Defensiekrant.
Onvoldoende voorbereiding
Het ongeval met de quad op de Leusderheide lijkt daar een duidelijk voorbeeld van te zijn. De militaire training werd ongeveer vier weken voor aanvang aangepast. Het Korps Commandotroepen zou oefenen met militaire terreinwagens, zogeheten Vectors, maar deze bleken niet beschikbaar. In plaats daarvan maakte Defensie gebruik van twee quads. De regels schrijven voor dat in zo’n geval een nieuwe risicoanalyse van de situatie moet worden gemaakt. Dit is niet gebeurd.
Daarnaast was er geen nood- en reddingsplan, waardoor er geen militaire ambulance en geen militair verpleegkundigen aanwezig waren.
Aanpassingen aan quad
De gewonde reservist vervulde tijdens de training met de commando’s de rol van ‘vijand’. De Suzuki King Quad waarop de militair reed, was door Defensie op meerdere plaatsen aangepast. Zo was er een wapensteun en een zogeheten HV-beugel op het voertuig geplaatst. De reservist verwondde zijn hoofd en haalde zijn buik open aan deze aanpassingen. De onderzoekscommissie van Defensie adviseert om aanpassingen aan militaire voertuigen voortaan vooraf te laten beoordelen, zodat het militairen zich niet onnodig verwonden.
Het ongeluk vond plaats buiten het zicht van collega’s. Twee studenten van de Nederlandse Defensie Academie vonden het slachtoffer per toeval. De cadetten schoten de man te hulp, maar konden daarbij alleen gebruikmaken van de beperkte middelen die zij voorhanden hadden: een verbandtrommel en persoonlijke verbandpakjes.
Zij belden 112, maar de burgerambulance kon het zanderige oefenterrein niet op. Een directe collega van het slachtoffer, die op dat moment met een opengescheurde buik en een ernstige hoofdwond naast de quad lag, vervoerde de reservist in een terreinwagen naar de rand van de Leusderheide. De burgerambulance bracht hem naar het UMC Utrecht, waar hij werd geopereerd.
Weinig tot geen nazorg
Het slachtoffer en een collega-reservist gaven bij de onderzoekscommissie aan dat zij geen tot weinig nazorg vanuit Defensie hebben ervaren. Volgens Defensie droeg het slachtoffer geen helm en geen beschermingsvest, wat wel verplicht was. De commandant van het Korps Commandotroepen deed na het ongeval aangifte tegen de reservist vanwege mogelijke joyriding met een militair voertuig – een maatregel die volgens Defensie wettelijk verplicht is. Het openbaar ministerie en de Koninklijke Marechaussee hebben besloten de militair niet te vervolgen.
De onderzoekscommissie adviseert het Korps Commandotroepen om de afdeling bedrijfsveiligheid voortaan al tijdens de planning van trainingen, oefeningen en inzet te vragen om een objectieve veiligheidskundige beoordeling.
Lees hier het verhaal van NRC.